Goya’s Ghosts (2006)
Regie: Milos Forman | 113 minuten | drama, geschiedenis | Acteurs: Javier Bardem, Stellan Skarsgård, Natalie Portman, Blanca Portillo, Michael Lonsdale, Randy Quaid, José Luis Gómez, Mabel Rivera, Balbino Acosta, José Alias, Wael Al Moubayed, Simón Andreu, Frank Baker, Carlos Bardem, Antonio Bellido, Unax Ugalde
De van oorsprong Tsjechische regisseur Milos Forman is vooral bekend van Oscarwinnaar ‘One Flew over the Cuckoo’s Nest’ en de trits onorthodoxe biopics ‘Amadeus’, ‘The People versus Larry Flint’ en ‘Man on the Moon’. Onorthodox, omdat Forman en zijn medescenaristen zich weinig stoorden aan biografische gegevens maar er gewoon lekker op los fantaseerden. Het ging Forman dan ook minder om het concrete personage dan om waar dat personage voor stond: de non-conformistische eenling die het moest opnemen tegen de gevestigde orde. Soms tegen het cultureel establishment (‘Amadeus’ en ‘Man on the Moon’) soms tegen de ‘moral majority’ (‘The People versus Larry Flint’).
Formans nieuwste film wijkt zo mogelijk nog verder af van de gebruikelijke biopic. In ‘Goya’s Ghosts’ speelt de beroemde Spaanse schilder uit de titel slechts een bescheiden rol. Het gaat hier dan ook niet over de strijd van de eenling tegen het establishment maar over politieke draaikonterij, de zinloosheid van martelingen en het machtsmisbruik van alleenheersers.
De film speelt zich af in een periode van grote politieke onrust. De Spaanse bevolking zucht onder de knoet van de Katholieke machthebbers en de Inquisitie. Na de bevrijding door de Fransen lijkt er nauwelijks iets te veranderen. De Fransen komen dan wel vrijheid, gelijkheid en broederschap brengen, maar alleen voor de mazzelaars die de Franse moordpartijen, verkrachtingen, plunderingen, executies en martelingen overleven.
Vooral die ongevraagde interventie maakt het aanlokkelijk deze film te zien in het licht van de politieke actualiteit. Maar mocht dat al de bedoeling van Forman zijn geweest, dan gaat ‘Goya’s Ghosts’ vooral over het lijden van onschuldige burgers in tijden van politieke onrust. Net als zijn geestverwant Goya registreert Forman de oorlogshandelingen en martelingen op een allesbehalve neutrale manier, om zo de gruwel beter invoelbaar te maken.
Hoewel het ‘Goya’s Ghosts’ dus niet ontbreekt aan een interessante achtergrond en dito motieven, wordt de film nooit echt meeslepend. Het drama waarin dit alles is verpakt, weet namelijk geen moment te boeien. Het verhaal over de schilder, zijn muze en de opportunistische katholieke inquisiteur heeft voldoende potentie, maar de personages zijn onvoldoende uitgewerkt en het verhaal is veel te gefragmenteerd om de kijker in het drama mee te laten gaan. Dat er nauwelijks ruimte is voor het werk van de Spaanse schilder hindert iets minder, ook al omdat er tijdens de openingscredits en aftiteling het ene na het andere fragment van Goya’s ijzingwekkende etsen en schilderijen voorbijkomt.
Zo is ‘Goya’s Ghosts’ een interessante, urgente en venijnige film geworden, die er prachtig uitziet en waar acteurs als Portman en Skarsgård het prima doen. Tegelijk is het een drama waar je als kijker niet warm of koud van wordt en waarin Forman soms wat al te gretig citeert uit eigen werk. Dat maakt ‘Goya’s Ghosts’ nog lang geen mislukking, maar wel een film die veel beter had kunnen zijn dan hij nu uitpakt.
Henny Wouters
Waardering: 3
Bioscooprelease: 12 april 2007