How to Cook Your Life (2007)
Regie: Doris Dörrie | 90 minuten | documentaire | Met: Edward Espe Brown, Doris Dörrie
“De manier waarop een persoon omgaat met de ingrediënten van een maaltijd zegt veel over die persoon.” Met die overpeinzing introduceert de Duitse filmmaakster Doris Dörrie haar kijkers in de documentaire ‘How to Cook Your Life’ (2007). ‘Als we ons daadwerkelijk realiseren wat we tijdens het koken doen, hoe schijnbaar onbelangrijk of hoe routinematig de handeling ook mag zijn, leren we ons te verbinden met de werkelijkheid van het hier en nu’. Het is de zienswijze van de Japanse Soto-Zen school, opgericht door Meester Dogen (1238). Hij schreef een kookboek waarin hij ons leert dat het mogelijk is om Boeddha in de eenvoudigste kookhandelingen te ontdekken, zoals in het wassen van de rijst of het kneden van het deeg. Op die manier ontstaat er reflectie over het eigen gedrag en de manier waarop men zich verhoudt tot de wereld.
De documentaire is geïnspireerd op Zen-meester Dogen’s boek ‘Instructies van de Chefkok’ (originele Japanse titel ‘Tenzokyokun’), waarin het koken wordt gebruikt als een metafoor voor het ontwikkelen van onze spiritualiteit. De hedendaagse Zen-priester van het koken, de Amerikaanse topkok Edward Espe Brown, die in bepaalde kringen wereldberoemd is om zijn kookboeken die op spirituele leest zijn geschoeid, demonstreert dat eten meer is dan alleen voeding en dat koken een feest voor de zintuigen en een daad van liefde en vrijgevigheid is. Filmmaakster Doris Dörrie volgt hem ‘in actie’, omringd door discipelen die duidelijk van hem onder de indruk zijn. Zo zien we hem in boeddhistische centra in Oostenrijk en in San Francisco waar hij lezingen en kookcursussen geeft. Ook gaat hij terug op de plek waar het voor hem zelf allemaal begon, het Tassajara Mountain Center, waar hij naar eigen zeggen van een opgewonden standje veranderde in de gebalanceerde mens die hij nu is.
Doris Dörrie is een gerespecteerd filmmaakster die vooral in eigen land onder meer furore maakte met ‘Keiner liebt mich’ (1994), ‘Bin ich schön’ (1998) en ‘Nackt’ (2002). In 2008 werd haar film ‘Kirschblüten’ genomineerd voor een Gouden Beer op het Filmfestival van Berlijn. Ze is als praktiserend Zen-boeddhist zelf duidelijk gecharmeerd van haar onderwerp, want er valt geen onvertogen woord over haar held, Edward Espe Brown. In die zin is ‘How to Cook Your Life’ eigenlijk geen echte documentaire, maar meer een ode aan de Zen-meester. Deze Brown laat een tweeledige indruk achter op de neutrale kijker. Aan de ene kant is het verfrissend om te zien hoe hij regelmatig de spot drijft met zichzelf. Hij is geen heilige, maar gewoon een mens net als jij en ik. Een van zijn menselijke kanten is zijn ongeduldigheid, treffend in beeld gebracht door Dörrie wanneer hij ‘ruzie’ heeft met een dop die hij niet van een fles olijfolie af krijgt.
Allemaal leuk en aardig – het maakt ‘How to Cook Your Life’ in ieder geval heel wat lichter van toon en dus beter te verteren dan genregenoot ‘What the Bleep Do We Know?’ (2004) – maar we bepalen graag zelf wat we van deze man vinden. Het feit dat hij uitgebreid lacht om zijn eigen grapjes gaat bijvoorbeeld op een zeker moment irriteren. Dörrie, duidelijk idolaat van Brown, stuurt met haar weinig kritische houding haar kijker teveel in een bepaalde richting. Het was beter geweest als ze ruimte had overgelaten voor de kijker om zelf een mening te kunnen vormen.
Dat neemt niet weg dat ‘How to Cook Your Life’ een interessante kijk in de wereld van het Zen-boeddhisme geeft. Grondlegger Dogen heeft niet voor niets heel wat mensen geïnspireerd met zijn heldere zienswijze. Zijn eerste les: ‘Als je de rijst wast, was dan de rijst. Als je de wortel snijdt, snij dan de wortel. Als je in de soep roert, roer dan de soep.’ Directer gezegd: wees je bewust van waar je mee bezig bent en koester je ingrediënten.’ Bewust met voedsel omgaan zou leiden tot een draaglijker leven. Dörrie en Brown voegen er met deze film aan toe dat je je ook best eens mag laten gaan. Een mens is nu eenmaal een mens, of je nu een Zen-Boeddhist bent of niet. ‘How to Cook Your Life’ is – zeker voor wie al geïnteresseerd is in het boeddhisme en bekend is met de kookboeken van Edward Espe Brown – een boeiend kijkje in de keuken van deze intrigerende levensbeschouwing.”
Patricia Smagge