Invisible Demons – Tuhon merkit (2021)

Regie: Rahul Jain | 70 minuten | documentaire

‘Invisible Demons’ brengt als klimaathorrordocumentaire niets nieuws onder de zon, maar… waar is die zon eigenlijk? Filmmaker Rahul Jain toont met zijn bijna buitenaardse beelden dat er in India wijken zijn waar de inwoners gewoonweg niet weten aan welke kant van hun flatje de zon opkomt. De smog is er zó dik, dat er af en toe geen hand voor ogen te zien is. Jain geeft toe zelf hij niet anders gewend is dan met airconditioning te leven (hij werd geboren in 1991, ongeveer tegelijkertijd met de herstructurering van de economie in India), maar hij richt zijn camera wel op de minder bedeelden: daklozen hebben het in India dubbel zo zwaar. Het feit dat ze het continu inademen van de verontreinigde lucht niet kunnen vermijden, omdat ze simpelweg altijd buiten zijn, betekent dat zij dag in dag uit ongezonder worden. Pijn op de borst, brandende ogen, het is schering en inslag. Maar ook mensen die wel een eigen onderkomen hebben, kampen met de nare gevolgen van de giftige gassen. In India sterven er meer mensen per jaar aan luchtverontreiniging dan aan terrorisme, verkeersongevallen of roken.

Wat nog meer raakt dan het gesproken woord in ‘Invisible Demons’ zijn de beelden. Een pikzwarte rivier, of water met zoveel wit schuim dat je niet kunt geloven dat er dertig jaar geleden nog gewoon van gedronken werd. Op een van de vier vuilnisbelten die Delhi rijk is zien we kinderen struinen tussen het afval en koeien plastic eten. Het is om depressief van te worden.

De beelden die gefilmd zijn tijdens de moesson zijn ook akelig: mensen waden door de straten alsof het normaal is, dat is het natuurlijk ook voor ze, maar de wetenschap dat deze periode langer en langer duurt, en dat het vele water een broedplaats voor muskieten is, die weer bestreden moeten worden met gif, is een eyeopener. Dit is een vicieuze cirkel waar het land, en op grotere schaal, de wereld, niet meer uitkomt.

Onder het motto: alle kleine beetjes helpen (het werkt helaas ook de verkeerde kant op) zien we hoe op een kermis vol enthousiasme vuurwerk afgestoken wordt en de beeltenis van Ravana (een demonenvorst uit de Hindoeïstische mythologie) verbrand wordt alsof er geen morgen meer is. Het verbranden staat symbool voor de overwinning van goed op slecht, maar wellicht is het tijd voor een nieuwe traditie.

Net als de nieuwslezeres die regelmatig terugkomt in ‘Invisible Demons’ staat Jain echter ook met de rug tegen de muur, hij signaleert en informeert, maar dit lijkt een gelopen race. Eerlijke waarschuwing: kijk ‘Invisible Demons’ niet als je een opbeurende boodschap verwacht op het eind. Dit is een stomp in je maag. Wel een heel mooi gefilmde stomp in je maag.

Monica Meijer

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 26 mei 2022
Speciale vertoning: 22 april 2022 (Earth Day)
VOD-release: 5 oktober 2022 (Pathé Thuis)