It! The Terror from Beyond Space (1958)
Regie: Edward L. Cahn | 69 minuten | horror, science fiction | Acteurs: Marshall Thompson, Shirley Patterson, Kim Spalding, Ann Doran, Dabbs Geer, Paul Langton, Robert Bice, Richard Benedict, Richard Hervey, Thom Carney, Ray Corrigan
Deze ‘It! The Terror from Beyond Space’ van Amerikaanse makelij is gemaakt in de jaren 50 van de twintigste eeuw toen het science fiction genre in Amerika hoogtij vierde en men zich in science fiction films veelvuldig tegen buitenaardse wezens teweer moest stellen. Hier is de boosdoener in het verhaal een wezen van de planeet Mars die, nadat hij al een bemanning van een ruimteschip zo goed als volledig heeft uitgemoord, zijn zinnen heeft gezet op de bemanningsleden van een tweede ruimteschip. Het is een recept dat de science fiction kenners bekend zal voorkomen en meerdere gedenkwaardige films binnen het genre heeft opgeleverd.
Ook deze film van regisseur Cahn is geslaagd te noemen, ondanks de beperkingen waar hij tegenaan liep. Cahn had een laag budget tot zijn beschikking en dat komt herhaaldelijk naar voren: simpele en goedkope decors, niet al te hoogstaande speciale effecten en, wat wellicht het grootste euvel lijkt, een monster dat wanneer het van dichtbij in beeld komt opvallend veel weg heeft van een man in rubberen pak. Hoewel het monster op zich overigens niet slecht is vormgegeven heeft regisseur Cahn er de voorkeur aan gegeven het toch niet al te prominent in beeld te brengen.
We maken eerst kennis met kolonel Carruthers, de enige overlevende van de eerste Marsexpeditie en met de leden van een tweede expeditie die op een reddingsmissie naar Mars zijn gestuurd. Op de terugweg doet het marsmonster geleidelijk zijn intrede in het verhaal. En het blijkt dat het afschrikwekkend uiterlijk van het marsmonster niet eens zo bepalend is voor de effectiviteit van zijn optreden. Cahn heeft ervoor gekozen om het marsmonster zich hoofdzakelijk in het halfduister op te laten houden en hem meestentijds vaag in beeld te laten komen. Om over zijn boosaardige bedoelingen geen misverstand te laten bestaan wordt er na het eerste gevallen slachtoffer een theorie tegenaan gegooid: ‘… perhaps there was once a civilization on Mars… it ended… the martians… went back to barbarism… savage… murderers… maybe that’s what we got on board….’. Nogal simpeltjes beredeneerd, maar in alle semi-wetenschappelijkheid wel herkenbaar uit en vergelijkbaar met tal van andere science fiction films uit de jaren vijftig. Wat er daarnaast van het monster is te zien en te horen is voor de bemanning ook al weinig verheugend te noemen: klauwen, tanden en een wild en woest gegrom en gegrauw kunnen in combinatie met een onmenselijke kracht en de door het monster gemaakte slachtoffers in elk geval geen twijfel over diens kwaadaardige inslag laten bestaan.
En regisseur Cahns aanpak blijkt effectief genoeg om, samen met de nodige enge geluiden, de onheilspellende aanwezigheid van het monster voelbaar tot stand te laten komen, ook omdat het de gewoonte heeft om op onverwachte plaatsen op te duiken en onverwacht toe te slaan. Mede doordat deze film in zwart-wit is gefilmd en de gangen en ruimtes van het ruimteschip toch al niet te helder zijn verlicht is een dreigende en duistere sfeer duidelijk aanwezig. Een binnen de kleinschalige decors claustrofobische sfeer ook, wanneer de bemanningsleden in het ruimteschip maar weinig kanten op kunnen als het monster de achtervolging op diverse van hen inzet. Daarnaast heeft Cahn de nodige geslaagde actie in zijn film ingebouwd wanneer de strijd met het monster wordt aangebonden. Pistolen, gasbommen en granaten tot en met een bazooka aan toe worden in een aardig tempo op het monster losgelaten met als gevolg tal van aansprekende en al dan niet explosieve actietaferelen. Gewoontegetrouw is ook dit marsmonster er niet zomaar onder te krijgen zodat wat dit betreft de spanning tot aan het einde toe wordt vastgehouden.
Wel komen er wat twijfelachtigheden in het verhaal voor. Waarom is het ruimteschip zo volgestouwd met dergelijk wapentuig? Granaten en bazooka’s die tegen het monster worden ingezet zonder ook maar een ogenblik aan de kwetsbaarheid van het eigen ruimteschip te denken? Een bemanningslid die het monster langdurig met een klein vlammetje op afstand weet te houden terwijl het ongevoelig is gebleken voor veel zwaardere wapens? Verder komen er wat speciale effecten, ook voor het tijdperk waarin ze gemaakt zijn, niet bijster overtuigend over, hoewel dat ook een deel van de charme van dit soort films kan uitmaken.
Aardig acteerwerk verder van de bij deze productie betrokken acteurs, al is het her en der ook voor verbetering vatbaar. Kwalitatief het meest opvallend zijn Marshall Thompson als kolonel Carruthers en Kim Spalding als kolonel Van Heusen. Ook Ann Doran valt op als de met het lot van haar patiënten begane Dr. Royce evenals Paul Langton als de min of meer sarcastische luitenant James Calder dat doet. Wel komen sommige aspecten van de diverse optredens stereotiep en vooral gedateerd over. Het zijn enkel de mannen die de held mogen uithangen en de vrouwen aan boord mogen dan wetenschapsters zijn, er wordt zonder meer van ze verwacht dat ze koffie en maaltijden voor de heren in het gezelschap maken. Tenslotte komen sommige opmerkingen in de dialogen herhaaldelijk onbedoeld grappig over, opmerkingen waarvan ‘…every bone in his body must be broken… but I’m not sure that’s what killed him…’ wel het meest sprekende voorbeeld is.
Niettemin kunnen deze aspecten de pret niet drukken en dragen met name diverse gemaakte opmerkingen bij aan het entertainment dat deze film te bieden heeft. Hoewel deze ‘It! The Terror from Beyond Space’ duidelijk een B-film is waarin wel wat verbeterpunten aan te wijzen zijn, heeft het ook een geslaagde mix van actie, horror en spanning te bieden. Al met al een geslaagde film voor de liefhebbers van science-fiction klassiekers.
Frans Buitendijk