Jacob’s Ladder (1990)

Regie: Adrian Lyne | 113 minuten | drama, horror | Acteurs: Tim Robbins, Elizabeth Peña, Danny Aiello, Matt Craven, Pruitt Taylor Vince, Jason Alexander, Patricia Kalember, Eriq La Salle, Ving Rhames, Brian Tarantina, Anthony Alessandro, Brent Hinkley, S. Epatha Merkerson

De Vietnamoorlog en bijbehorende trauma’s zijn een veelvuldig behandeld onderwerp in de cinema, dus toen ‘Jacob’s Ladder’ uitkwam in 1990 was dat niet nieuw. Toch is de invalshoek hier wel een andere. Meer psychologisch en gericht op de innerlijke wereld van een ex-militair met een Posttraumatische Stress Stoornis.

De titel ontleent zich aan een verhaal uit de Bijbel waarin Jakob in een droom een ladder ziet tot aan de hemel. Op die ladder waren engelen te zien die afdaalden en naar boven gingen. Hiermee vormt een droomscène de passende opening. Daarin vlucht Jacob Singer (Tim Robbins) de jungle in op het moment dat zijn bataljon wordt aangevallen. Wanneer hij wordt neergestoken, ontwaakt hij uit de droom en ontmoeten we hem een kleine twintig jaar later. Wat volgt is een verhaal waarin continu wordt geschakeld tussen oorzaak (de oorlog) en gevolg (de tegenwoordige tijd). We zien een man die worstelt om alles bij elkaar te houden en vrij snel in de film wordt ook duidelijk dat Jacob vóór de oorlog al een kind (Macaulay Culkin) verloren heeft. Hij leeft samen met zijn nieuwe vriendin Jezzie (Elizabeth Peña), terwijl zijn ex-vrouw regelmatig terugkeert in zijn dromen. Alle elementen zorgen voor een optelsom met een uitkomst die eigenlijk alleen negatief kan zijn.

Één van de sterke elementen van ‘Jacob’s Ladder’ is de dosering van de waanbeelden. Vaak ligt zo’n thema er heel dik bovenop en is direct in alles duidelijk dat er van alles mis is. In dit geval varieert het tussen subtiele tekens als een oude vrouw in een metro die nogal verontrustend uit haar ogen kijkt, tot ietwat over de top demonische verschijningen.

Het acteerwerk van Robbins is goed, maar bij de rest van de cast laat het nog wel eens wat te wensen over. Ook de subplot met de nieuwe vriendin van Jacob wordt soms wat vermoeiend. Er is een moment waarop Jacob foto’s aan het bekijken is van zijn zoon, waardoor hij geëmotioneerd raakt. Onder het mom van “ik wil niet dat je verdrietig bent” besluit Jezzie om maar direct alle foto’s weg te gooien. Dit soort dingen voelen erg overdreven aan.

Voor regisseur Adrian Lyne is het een beetje een uitstapje ten opzichte van voorgaande films als ‘9½ Weeks’ en ‘Fatal Attraction’, maar hij zet een beklemmende sfeer neer, waarbij de focus volledig op Jacob is. Hij is in vrijwel iedere scène aanwezig en als kijker volg je zijn reis, waarbij de hele film de vraag is of er nog een klein beetje hoop gloort. ‘Jacob’s Ladder’ is dus niet bepaald gezellig om op zaterdagavond op te zetten, maar zeker de moeite waard.

Gijsbert Ambachtsheer

Waardering: 4

Bioscooprelease: 1 februari 1991