Jerusalema (2008)
Regie: Ralph Ziman | 115 minuten | actie, drama, misdaad | Acteurs: Rapulana Seiphemo, Jafta Mamabolo, Daniel Buckland, Robert Hobbs, Eugene Khumbanyiwa, Motlatsi Mahloko, Shelley Meskin, Kenneth Nkosi, Ronnie Nyakale, Louise Saint-Claire, Jeffrey Zekele
Het Zuid-Afrikaanse ‘Jerusalema’ is een rags to riches verhaal, dat niet helemaal origineel is, maar op zo’n energieke en meeslepende wijze verteld en geacteerd, dat je helemaal in het verhaal opgaat.
De jonge Lucky Kunene groeit op in Soweto, bij een vaderloos gezin. Hij is intelligent genoeg om aan de universiteit aangenomen te worden, maar jammer genoeg krijgt hij geen beurs. Lucky doet samen met zijn beste vriend Zakes alles om aan geld te komen, ze verkopen ‘peanuts voor peanuts’ in het openbaar vervoer en wassen auto’s. Toch levert dit Lucky niet genoeg op om te gaan studeren. Wanneer Lucky en Zakes benaderd worden door lokale gangster Nazareth, tegen wie de jongens opkijken, om voor hem auto’s te gaan stelen, lijkt het de enige keuze. Na een eerste, halfslachtige en hilarische poging hebben de twee de smaak te pakken en gaat het ze steeds makkelijker af. Het fortuin groeit, de inboedel van de familie Kunene groeit, terwijl moeder het met argusogen aanziet.
Na Lucky’s eerste stappen op het criminele pad, enkele spannende close calls, en zijn poging uit de misdaadwereld te stappen, maakt de film een tijdsprong van tien jaar. Lucky is inmiddels eigenaar van een taxibedrijfje in Hillbrow, Johannesburg, een wijk waar meer prostituees, junkies en drugsdealers lijken te wonen dan “gewone” mensen. Wanneer zijn taxibusje gestolen wordt, slaat hij weer een andere richting in. Hij start een op papier non-profit organisatie, die de huur incasseert voor bewoners van appartementencomplexen in Hillbrow, en deze huur vasthoudt voor de eigenaar tot deze de broodnodige reparaties uitvoert. Hij lijkt te slagen in zijn doel en wordt gezien als de Robin Hood van Hillbrow. Hij draagt echter ook de bijnaam Hoodlum of Hillbrow. Hij ziet af van het gebruik van geweld, is tegen drugs en prostitutie, maar zijn imperium groeit te snel om alles onder controle te houden.
‘Jerusalema’ is een moeilijke film om te promoten: hij valt waarschijnlijk net tussen wal en schip: de grote massa kiest niet gauw een in Zuid-Afrika gemaakte film uit voor een ontspannend avondje film kijken, zonder grote namen in de cast en zonder bioscooprelease. Voor het filmhuispubliek is ‘Jerusalema’ misschien te gewelddadig en te commercieel. Toch verdient de film het door een breed publiek gezien te worden: de door Ziman geschreven en geregisseerde productie doet in weinig onder voor menig Hollywoodfilm. Het tempo is goed, het verhaal heeft diepgang en de film ziet er gelikt uit.
Daarnaast zijn de overwegend onbekende acteurs zeer overtuigend. Zowel Jafta Mamabolo, die Lucky als tiener portretteert en de volwassen acteur Rapulana Seiphemo, die in de huid kruipt van de oudere Lucky, maken indruk op de kijker met hun enerverende overtuigende spel. Je kunt Lucky vergelijken met Danny Ocean en zijn kameraden: helemaal op het rechte pad loopt hij niet, maar je kunt niet anders dan met hem meeleven en hopen dat hij zijn doel bereikt. Ook het merendeel van de overige cast is goed; al gaat er weinig dreiging uit van Blakkie Swart (Robert Hobbs), de politieagent die Lucky in Johannesburg op de hielen zit. De cinematografie van Nic Hofmeyer is dik in orde: de grauwe sfeer van Hillbrow wordt uitstekend overgebracht en er zitten enkele prachtige shots in die je lang nadat de film is afgelopen zullen bijblijven. Ook de time-lapse fotografie van de skyline van Johannesburg zijn een mooie aanvulling. De muziek van ‘Jerusalema’ is ook het vermelden waard.
Wat minder goed werkt is de toevoeging van de journaliste, die Lucky tijdens zijn carrière volgt, en in het begin de aanleiding vormt om Lucky zijn verhaal te laten vertellen. Dit voelt te geforceerd aan. Ook de romance tussen Leah, een blanke joodse vrouw, en Lucky, had misschien wat meer uitwerking verdiend, maar wellicht was de film, die al goed voorzien is van diverse verhaallijnen, dan helemaal stampvol geworden. Het zijn kleine kanttekeningen, want eigenlijk is er niet zo heel veel dat er schort aan ‘Jerusalema’. Het is gewoon een lekkere en onderhoudende actiefilm, met een goed verhaal en een boodschap. Hou je van films als ‘Scarface’ of ‘American Gangster’, dan is de kans zeer groot dat je ook van ‘Jerusalema’ zult smullen.
Monica Meijer