Koffie & Cake (2016)

Regie: Janetta Ubbels | 27 minuten | documentaire

“Ik heb nog een cadeautje voor je,” zegt de grafkistleverancier na een zakelijke bespreking. Jonge uitvaartondernemer Christel Schenk neemt het lachend in ontvangst. Het is een pennenbakje. In de vorm van een grafkist. Een licht absurd moment in de korte documentaire van Janetta Ubbels – we bevinden ons hier op het werkgebied van de dood. Maar dit kleine momentje vat heel goed samen wat de gehele film laat zien: het organiseren van een uitvaart is ook gewoon een zakelijke branche, met ondernemers die werkoverleg hebben, af en toe van een grapje houden en doen aan bedrijfspromotie. Daar horen kleine grafkistjes bij.

De korte documentaire ‘Koffie & Cake’ is de achtste in de tweede reeks Teledoc Campus en wordt door de EO uitgezonden. Amsterdamse filmmaker Janetta Ubbels zag haar eerste non-fictie film ‘Delete’ op het witte doek verschijnen bij het International Documentary Festival Amsterdam, en levert met ‘Koffie & Cake’ haar tweede korte film af. Het is een kort portret van de 27-jarige Christel Schenk, die als zelfstandige uitvaartleider werkt in Rotterdam en de kijker een inkijkje biedt in haar dagelijkse bezigheden door ze van begin tot eind mee te nemen in het proces van een uitvaart, vanaf het moment dat ze de nabestaanden ontmoet tot en met de begrafenis zelf. De begrafenis die de documentairecrew volgt is bijzonder camerageniek omdat het om een traditionele Surinaamse uitvaart gaat, waarbij de overledene onder begeleiding van swingende danspasjes en een live band naar de begraafplaats wordt begeleid.

Op zichzelf is het de moeite waard om eens een blik achter de schermen van een uitvaart te werpen en te zien wat daar allemaal bij komt kijken, maar het is met name interessant om meer te leren over de persoon die erbij in de coulissen staat. Het subject van deze documentaire is dan ook heel duidelijk Christel zelf; wat voor persoon kiest deze carrière uit, tegen wat voor vooroordelen loopt ze aan, en wat vergt het van haar? Dat hiervoor een juiste combinatie is vereist van betrokkenheid en professionaliteit wordt meteen duidelijk in de opening, wanneer Christel de nabestaanden een troostend woord biedt maar ook een grafkistbrochure aanreikt en de opties voor kleuren en houtsoorten met ze bespreekt. Er ligt een soort contradictie in die ze zelf al aangeeft: aan de ene kant wil ze haar werk altijd met haar hart blijven doen, aan de andere kant is het haar taak om de nuchtere persoon in de kamer te zijn die de zaken afhandelt. Er is zeker iets ontnuchterends aan het zien van een indrukwekkende afscheidsgroet met vlammende vuurfakkels rondom de lijkwagen, en even daarvoor Christel rond te zien lopen met het Jumbo-tasje waaruit ze die fakkels net heeft rondgedeeld.

Het gegeven van deze documentaire leest als iets boeiends, en is het bekijken al waard omdat de gang van zaken rondom de dood zelden eerder met zoveel Hollandse nuchterheid is belicht. Helaas maakt de film de belofte niet helemaal waar, en dat ligt aan de opzet; het is bovenal een portret van een ondernemer. Wellicht dat het aan de lengte ligt, en dat er simpelweg te weinig tijd was om dieper te gaan. Maar op een kort persoonlijk fragmentje na blijft het een wat zakelijk portret, en daardoor doet de film afstandelijk aan. Want als ’Koffie & Cake’ één ding duidelijk maakt, dan is het dat de uitvaartbranche dan misschien mensenwerk is – maar het blijft werk.

Maaike Tol

‘Koffie & Cake’ wordt zondag 28 februari 2016 om 23:40 uur uitgezonden op NPO3.