Looper (2012)
Regie: Rian Johnson | 118 minuten | actie, misdaad, science fiction, thriller | Acteurs: Joseph Gordon-Levitt, Bruce Willis, Emily Blunt, Paul Dano, Noah Segan, Piper Perabo, Jeff Daniels, Pierce Gagnon, Qing Xu, Tracie Thoms, Frank Brennan, Garret Dillahunt, Nick Gomez, Marcus Hester, Jon Eyez
Tijdreizen is nu dan misschien nog niet uitgevonden, maar over dertig jaar bestaat het wel tot de mogelijkheden. Tenminste, als we de door Rian Johnson geschreven en geregisseerde sf-thriller ‘Looper’ (2012) mogen geloven. In 2044 zijn er ‘loopers’ zoals Joe (Joseph Gordon-Levitt, haast onherkenbaar gemaakt met neus- en kaakprotheses, gekleurde lenzen en nieuwe wenkbrauwen), die een schamele kost verdienen met het ‘opruimen’ van mensen. Loopers zijn echter geen gewone huurmoordenaars; zij werken voor opdrachtgevers in de toekomst (de toekomst van de toekomst dus). Omdat tijdreizen zodra het is uitgevonden, direct is verboden, is het ’t domein van gangsters en andere zware criminelen. Voor hen is het makkelijker om tegenstanders via zo’n loop uit de weg te ruimen, dan op een andere manier. Scheelt ook weer bij het dumpen van het lichaam! En dus krijgt Joe dagelijks op een vast tijdstip een klus: vanuit 2074 worden de slachtoffers dertig jaar terug in de tijd geteleporteerd, waarna de looper hem direct met zijn ‘blunderbuss’ moet doodschieten. Eén schot en de klus is geklaard. Hij mag niet aarzelen, want de belangrijkste regel in zijn vakgebied luidt dat hij zijn doelwit nooit mag laten ontsnappen. Dan heb je namelijk écht de poppen aan het dansen.
Wat ook nog kan gebeuren is dat je oog en oog komt te staan met je toekomstige zelf. Daarom worden ze gekneveld en geblinddoekt terug in de tijd gestuurd. Maar sommige loopers kunnen hun nieuwsgierigheid niet bedwingen, of ze herkennen iets aan de mimiek van het slachtoffer dat voor hen uit de lucht komt vallen. Dat is precies wat Joe overkomt: op een dag moet hij zijn oudere ik (Bruce Willis) uitschakelen. Door die onverwachte confrontatie begint hij te twijfelen, en dat had hij beter niet kunnen doen. Want de oudere Joe gaat ervandoor en junior moet in de achtervolging. Om nog meer te verklappen, zou zonde zijn. ‘Looper’ is een film vol onverwachte wendingen en die kun je beter zelf ervaren. Feit is dat de film bijzonder vernuftig in elkaar zit. Natuurlijk is het ingewikkeld en zijn er (technische) plotgaten te ontdekken, maar daar moet je je niet door laten leiden. Het knappe van ‘Looper’ is juist dat de film zich op zo veel verschillende niveaus uitspant. Enerzijds is er natuurlijk de confrontatie tussen de oudere en de jongere Joe. Hun transcendente gesprek in een diner, onder het genot van een kop koffie en een uitsmijter, werkt aan de ene kant verhelderend maar tegelijkertijd ook vervreemdend. Maar ook met andere wetten wordt gespot. Neem alleen al het toekomstbeeld dat geschetst wordt. Waar je je in andere sf-films in een compleet andere wereld waant, met veel glanzend metaal en robots, lijkt de toekomst in ‘Looper’ eigenlijk verdacht veel op onze huidige leefmilieu. De boel is weliswaar wat verloederd en er zijn verrassend veel mensen die een telekinetisch trucje kunnen, maar verder blijft Johnson zo dicht mogelijk bij de huidige tijd. De cynische toon van de dialoog en de voice-over doet dan weer vooral denken aan de zwarte humor die de film noir zo kenmerkt. Het is een mix van stijlen, maar dankzij Johnsons vakmanschap werkt het wel.
‘Looper’ heeft raakvlakken met genreklassiekers als ‘The Terminator’ (1984) en ’12 Monkeys’ (1995, toevallig ook met Bruce Willis in de hoofdrol), maar zit veel spitsvondiger in elkaar. Rian Johnson maakt niet alleen ruim baan voor de nodige actie, maar weet ook een emotionele laag in zijn personages te verwerken en dat zie je niet vaak in science-fictionfilms. Zoals wel meer anders is dan anders. De grote finale vindt bijvoorbeeld plaats op een boerderij (!) in Kansas, waar Sara (Emily Blunt) en haar zoontje Sid (uitstekende Pierce Gagnon) per ongeluk – of toch ook weer niet – bij de schermutselingen betrokken raken. Als je de ‘technische’ kant van het verhaal niet direct kunt volgen, heb je aan de personages nog altijd een houvast. Meer dan bijvoorbeeld bij ‘Inception’ (2010) heb je het idee dat dit mensen van vlees en bloed zijn en dat is niet alleen de verdienste van de acteurs, maar zeker ook van Johnsons script. Gordon-Levitt en Willis lijken in de verste verte niet op elkaar – ook niet met gezichtsprotheses en andere hulpstukken. Dat je het toch gelooft dat ze dezelfde persoon zijn, komt doordat beide heren goed naar elkaars kenmerkende mimiek hebben gekeken. De manier van lopen, de lijzige spraak, de blikken; juist die details kloppen. De kunstgreep met protheses leidt in feite alleen maar af.
Maar het is Johnson vergeven. Na zijn veelbelovende debuut, de high school noir ‘Brick’ (2005, ook met Gordon-Levitt in de hoofdrol) en de avontuurlijke misdaadfilm ‘The Brothers Bloom’ uit 2008 onderstreept hij met ‘Looper’ nogmaals zijn talent. Hij toont lef door zo’n ambitieus project op te pakken en zijn eigen draai te geven aan een genre als science-fiction, dat zo bol staat van de wetten en regels dat je van goeden huize moet komen om je kont tegen de krib te durven gooien. Johnson komt dat zeker, want met ‘Looper’ maakte hij een van de interessantste films van 2012. Een film die zich niet gemakkelijk in een hokje laat stoppen en die je eigenlijk meerdere keren moet zien om helemaal te kunnen vatten. Rian Johnson is een man om goed in de gaten te houden!
Patricia Smagge
Waardering: 4
Bioscooprelease: 29 november 2012
DVD- en blu-ray-release: 20 maart 2013