Midway (2019)

Recensie Midway CinemagazineRegie: Roland Emmerich | 138 minuten | actie, drama | Acteurs: Ed Skrein, Patrick Wilson, Woody Harrelson, Luke Evans, Mandy Moore, Luke Kleintank, Dennis Quaid, Aaron Eckhart, Keean Johnson, Nick Jonas, Etsushi Toyokawa, Tadanobu Asano, Darren Criss, Brandon Sklenar, Jake Manley, Jun Kunimura, Nobuya Shimamoto, Brennan Brown

Al sinds 1990 probeerde de Duitse regisseur Roland Emmerich zijn passieproject te verfilmen: de zeeslag bij Midway, het keerpunt van de Tweede Wereldoorlog in de Pacific (Stille Oceaan), die begin juni 1942 plaatsvond. De Amerikaanse vloot (Pacific Fleet) weet hier de Keizerlijke marine van Japan een verpletterende nederlaag te bezorgen. En dat pas een half jaar na de aanval op Pearl Harbor waardoor de Verenigde Staten bij de oorlog betrokken raakte.

Het lukte Emmerich maar niet om zijn visie over Midway bij de grote studio’s over te brengen. Nu was hij in 1990 nog een tamelijk onbekende filmmaker, maar zelfs na kaskrakers als ‘Independence Day’ (1994) en ‘The Day After Tomorrow’ wilden de studio’s er niet aan. Uiteindelijk schraapte hij via allerlei investeerders de gewenste 100 miljoen dollar bijeen en kon hij in 2019 eindelijk zijn visie op het zilveren scherm brengen. Het resultaat kan ermee door, maar het is wel duidelijk dat aan Emmerich geen groot verteller verloren is gegaan. Hij weet de actie fraai in beeld te brengen, maar zijn personages blijven eendimensionaal zonder karakterontwikkeling. Het resultaat is een ouderwetse Hollywood spektakelfilm – met stoere Amerikaanse helden en merendeels eerzame Japanners – die opbouwt naar een donderende climax, de slag zelf. Emmerich houdt zich daarmee grotendeels (en bewonderenswaardig) aan de historische feiten.

De matige computer gegeneerde effecten, vooral de overduidelijke “green screens”) leiden echter behoorlijk af en geven regelmatig het gevoel dat je naar de scènes uit een game zit te kijken. Ook heeft de film – tegen de trend om oorlog ‘realistisch’ in beeld te brengen – weinig oog voor de bloederige gevolgen van de strijd. Op één verkoold lichaam na, blijft de film keurig binnen de lijntjes voor een milde filmkeuring. Op zich is het gebrek aan bloed en afgerukte ledematen niet storend, maar het geeft de film een nogal klinische en gestileerde aanblik. Het versterkt het idee dat je naar een game zit te kijken, in plaats van waargebeurde oorlogshandelingen waarbij duizenden militairen omkwamen.

‘Midway’ opent effectief met een ontmoeting tussen ambassade attaché Edwin Layton (Patrick Wilson) en de Japanse admiraal Yamamoto (Etsushi Toyokawa) over de mogelijkheid van een oorlog tussen hun landen. Layton veroordeelt de Japanse aanval op China, terwijl Yamamoto, opgeleid op de universiteit van Harvard, de Amerikaan waarschuwt om niet de olielevering aan Japan stop te zetten. Vier jaar later woekert de Japanse agressie in Azië voort: ze hebben inmiddels Nederlands-Indië (nu Indonesië) en Indochina (nu Vietnam) verovert. President Roosevelt heeft een olie-embargo ingesteld. De militaristische Japanse regering ziet nog maar één uitweg: een beslissende aanval op Pearl Harbor uitvoeren om de Amerikaanse vloot in de Pacific uit te schakelen. Dan verliest de film echter na een paar minuten al de focus: zowel de aanval op Pearl Harbor als de daarop volgende vergeldingsaanval op Tokio onder luitenant-kolonel Doolittle (Aaron Eckheart) wordt uitgebreid in beeld gebracht. Doolittle landt vervolgens in China wegens brandstofgebrek, wat een dramatische scène oplevert als de Japanners de Amerikaanse piloten gaan zoeken. Het was logischer geweest om na de introductiescène te starten met de nasleep van Pearl Harbor, als het vliegdekschip de USS Enterprise de verwoeste haven binnenvaart en de Doolittle actie helemaal weg te laten. Die laatste is een merkwaardige scène die eerder in een andere film thuishoort en die aan het verhaal verder niets toevoegt. Heeft het wellicht te maken met de Chinese investeerders in de film? Bovendien zijn de special effects hier op hun slechtst, wat geen sterkte opening is om goed in de film te komen. (Overigens kwamen beide episodes ook aan bod in het eveneens matige ‘Pearl Harbor’ (2001) van die andere explosiekoning Michael Bay).

De film wint daarna gelukkig wel aan kracht in de opmaat naar de cruciale slag bij Midway. De naam Midway is niet toevallig gekozen: het atol en de eilandjes die samen Midway genoemd worden, zijn sinds de 19e eeuw in Amerikaanse handen en liggen strategisch tussen Hawaï en Tokio in. De Japanse Keizerlijke marine geldt als onoverwinnelijk. Niet alleen beschikken ze over vier vliegdekschepen (Kaga, Akagi, Soryu en Hiryu) en acht slagschepen (plus ondersteuning van onderzeeërs en kleinere schepen), maar ze hebben een uitgekiende strategie, die gemakkelijk had kunnen slagen. De Amerikanen hebben maar twee vliegdekschepen (de al genoemde USS Enterprise en de USS Hornet), maar laten een derde, de zwaar beschadigde USS Yorktown na noodreparaties ook opstomen. Wat de Japanners echter niet weten, is dat het team van Layton hun codes heeft gekraakt en ondanks de versleuteling deduceren dat ze onderweg zijn naar Midway. Hierdoor kunnen ze daar onderschept worden door Nimitz’ schepen. Ook de fouten van admiraal Nagumo (Jun Kunimura) spelen een belangrijke rol.

Al eerder was een poging gedaan om de slag in beeld te brengen, in het gelijknamige ‘Midway’ uit 1976. Hier raakte een absolute topcast echter verstrikt in allerlei erbij gefantaseerde en melodramatische verhaallijntjes en fictieve personages. De karakters in deze film hebben in elk geval allemaal echt bestaan: zoals bevelvoerders als admiraal Chester Nimitz (Woody Harrelson), admiraal “Bull” Halsey (Dennis Quaid), de voormalige attaché Layton, die inmiddels in Pearl Habor is gestationeerd als inlichtingenofficier en de arrogante piloot Dick Best (Ed Skrein). Die laatste heeft ook een vrouw, Ann (Mandy Moore) door wiens ogen we een deel van de gebeurtenissen volgen. Veel ruimte krijgen de acteurs echter niet: zo mag Quaid mag alleen maar grommen, zet Moore een sjabloon van de standaard trouwe-echtgenote-van-een-militair neer en maakt Skrein de clichématige transitie van roekeloze held naar meer bedachtzame held. De Japanse commandanten zijn formeel, stoïcijns en praten veel over hun eer. Tja, in Emmerichs visie over Midway is weinig ruimte voor nuance. Voor actie echter des te meer.

Pas in het laatste deel is te zien waarom Emmerich nu zo graag deze film wilde maken. De aanval op ‘Midway’ wordt enerverend en met veel verve gepresenteerd. Hoewel ook hier de computer gegenereerde effecten niet helemaal overtuigend zijn, wordt de bijna suïcidale opgave van de Amerikanen – en dan met name die van de duikbommenwerpers – waaronder die van Dick Best – uitstekend in beeld gebracht. Een minieme afleiding is dat Emmerich hier een hommage geeft aan regisseur John Ford, die toevallig (met veel geluk of een tip van een militaire connectie) op Midway is om opnames te maken, midden in de actie belandt en er een documentaire over maakt (‘The Battle of Midway’, 1942)

Minutieus en historisch grotendeels accuraat worden de aanvalsgolven – met tijdsaanduiding en al – spectaculair weergegeven. Emmerich maakt de adrenaline los door een optimaal gebruik van alle mogelijke camerahoeken om zo dicht mogelijk bij de explosies, hectiek, bijna-dood-ervaringen en vooral het geluid van de strijd te blijven. Zoevende kogels, uiteenspattende vliegtuigen, dieptebommen en het gierende geluid van de bommenwerpers: het is een overweldigende aanval op de zintuigen.

De blu-ray versie heeft allerlei interessante extra’s, onder andere over het verloop van de slag, hoe de film werd gemaakt en een eerbetoon aan de codebrekers.

Hans Geurts

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 7 november 2019
DVD- en blu-ray-release: 6 maart 2020