My Love Affair with Marriage (2022)

Regie: Signe Baumane | 107 minuten | animatie, komedie | Originele stemmencast: Dagmara Dominczyk, Michele Pawk, Matthew Modine, Cameron Monaghan, Stephen Lang, Erica Schroeder, Emma Kenney, Anna O’Donoghue, Tanya Franks, Clyde Baldo, Najla Said, Keith Randolph Smith, Dan Domingues, Florencia Lozano, Ruby Modine

Als mens krijgen we frequent te horen: ‘het leven is niet gemakkelijk’ of ‘het is allemaal niet eerlijk’. Er bestaat geen handleiding voor het leven en we worden geboren als een tabula rasa. Vanaf kinds af aan groeien we meer en meer – letterlijk en figuurlijk – en leren we telkens bij. Een proces dat een constante is in ons bestaan. Waarom maken we de keuzes die we maken? Hoe komt het dat sommige mensen rationeel zijn, terwijl anderen veel meer naar hun emoties luisteren? Wat is de beste manier om om te gaan met anderen?

Prangende vragen die veel mensen bezighouden en voer vormen voor filosofen of diepe gesprekken in het café. Velen hebben al antwoorden of verklaringen gezocht en velen hebben gefaald. Iemand die zeer dicht in de buurt komt van een concreet antwoord, is de Letse regisseuse Signe Baumane. Met haar animatiefilm ‘My Love Affair with Marriage’ wil ze aantonen dat we als mens constant groeien en dat leven effectief niet gemakkelijk is, maar dat het allemaal oké is. Daarnaast wil ze – terecht – meer aandacht vestigen op hoe vrouwen dit ervaren en welke extra obstakels zij moeten overkomen. Helaas leven we vandaag de dag nog altijd in een wereld waarin mannen het voor het zeggen hebben en er structurele ongelijkheid heerst tussen de genders.

We volgen Zelma Liepa (Dagmara Domińczyk) vanaf dat ze acht jaar is. Ze groeit op in de jaren 70 op het Russische eiland Sakhalin. Ze verhuist op jonge leeftijd en trekt met haar ouders naar het westen van de toenmalige Sovjet Unie om uiteindelijk in Riga te eindigen. Zelma is een vrije geest en heeft moeite om haar plekje te vinden op school. Ze leert hier hoe het is om een vrouw te zijn en welke ideeën mensen – zowel vrouwen als mannen – hierover hebben. Voor het eerst ervaart ze gevoelens van liefde en gaat hier stuntelig mee om. Ze groeit geleidelijk aan mentaal en fysiek op en gaat verder studeren in Moskou. Onderweg ontdekt ze een hele wereld rond haar en experimenteert ze verder. In de Russische hoofdstad ontmoet ze haar eerste grote liefde, Sergei (Cameron Monaghan). Helaas is hij niet wat hij lijkt. Ze eindigt in een toxisch huwelijk. Ze worstelt met haar gevoelens en twijfelt over wat ze wil in haar leven. Ze wordt kunstenaar en verlaat Sergei en ontmoet een tijdje later de Zweed Bo (Matthew Modine). Zelma hertrouwt met Bo, maar uiteindelijk kan ze ook niet in deze relatie zichzelf zijn of vinden. Zelma is namelijk op zoek naar zichzelf.

‘My Love Affair with Marriage’ is een beetje de Oost-Europese variant van ‘Persepolis’. Een verhaal over een outsider die zich niet wil conformeren aan de normen van de rest. Op de achtergrond leren we ook wat bij over de Sovjet-Unie. Een interessant aspect is hoe de film omgaat met de overgang van communisme naar oligarchische dictatuur. Daarnaast heeft de film ook oog voor hoe de twee werelden, het kapitalistische westen en het communistische oosten, de deuren openzetten voor elkaar en samensmelten. Dit wordt in de film verpersoonlijkt door de liefde tussen Zelma en Bo. Het is duidelijk dat het oosten als negatief wordt gezien en de maker van de film misschien een tikkeltje te kritisch is door deze regio als achterstallig af te beelden.

Voor velen blijven gender en geslacht moeilijke thema’s om te bespreken of snappen ze het verschil niet helemaal. Deze film legt het perfect uit. Gedurende ‘My Love Affair with Marriage’ krijgt Zelma al vanaf kleins af aan te horen hoe een vrouw zich moet gedragen. Ze moeten leren koken, mooi zijn, het huis schoonhouden, want vrouwen moeten voor hun man zorgen. De vrouw is diegene die het huwelijk samenhoudt en haar enige doel en bestaan is om de man te dienen. Indien iets fout gaat, is het haar schuld. Een traditioneel beeld van de man-vrouw-verhouding. Het genderaspect hier zijn alle ideeën die worden geconstrueerd en opgelegd aan een vrouw, om wat het is om een vrouw te zijn. Baumane maakt duidelijk in haar film dat deze ideeën al op jonge leeftijd geïnternaliseerd worden. Zoals Simone de Beauvoir ooit zei: “One is not born a woman, one becomes one.” Gaandeweg leert Zelma dat dit niet haar idee is van leven en breekt ze met dat soort verhoudingen. Ze wordt haar eigen individu, haar eigen persoon. Een mooie scène die dit illustreert is wanneer Bo zijn ideale toekomst met haar beschrijft en Zelma tot de ontdekking komt dat ze haar achternaam, Liepa, zal verliezen. Dit impliceert dat haar achternaam niet meer op haar kunstwerken zal staan. Iets dat zij niet wil. Daarnaast brengt de animatiefilm het idee van mensen die zich niet goed voelen in hun huid mooi in beeld. Hoewel Bo biologisch een man is, identificeert hij zich als een vrouw.

Een leuk aspect in Baumanes werk is het Griekse koor. Een typisch element dat in verschillende films en toneelstukken wordt gebruikt om een mysterieuze moraal te vertellen. Denk bijvoorbeeld aan de drie heksen van Shakespeares Macbeth. In ‘My Love Affair with Marriage’ zijn het ook drie heksen, in de vorm van oude vrouwen die een soort conservatieve kracht voorstellen. Ze zijn altijd op de achtergrond aanwezig en zingen liedjes over hoe Zelma een goede huisvrouw moet zijn of een goede man moet vinden.

De kleine fragmentjes waarin op zeer wetenschappelijke, maar op een begrijpelijke manier, wordt uitgelegd hoe ons menselijk lichaam werkt, zijn een interessante toevoeging. Telkens wanneer Zelma gevoelens ervaart wordt er kort uitgelegd welke stoffen er vrij komen in het brein en welke effecten dit teweeg brengt. Wanneer zij verliefd wordt, wordt onder andere dopamine vrijgegeven, waardoor zij telkens moet denken aan de jongen in kwestie. Daarnaast zorgt de film ervoor dat enkele taboes bespreekbaar worden, zoals menstruatie en seksualiteit. Met momenten kan het wat schools aanvoelen, waardoor sommigen misschien net uit de film worden gehaald, maar uiteindelijk hebben de fragmenten een meerwaarde voor aan ‘My Love Affair with Mariage’.

Het is een gave om een film educatief, entertainend en mooi te maken! Leerkrachten kunnen ‘My Love Affair with Marriage’ perfect in klaslokalen laten zien. Alle thema’s van het leven van jonge mensen, vooral meisjes, komen aan bod en zorgen ervoor dat ze bespreekbaar zijn. Het kan niet anders gezegd worden dan dat de boodschappen in deze film uitstekend overkomen. Dit allemaal op een knappe manier getekend. ‘My Love Affair with Marriage’ is een film die iedereen gezien moet hebben.

Nick Majchrowicz

Waardering: 4

Speciale vertoning: Kaboom Animation Festival 2023