Ninotchka (1939)

Regie: Ernst Lubitsch | 110 minuten | komedie, romantiek | Acteurs: Greta Garbo, Melvyn Douglas, Ina Claire, Sig Ruman, Felix Bressart, Alexander Granach, Bela Lugosi

‘Garbo Laughs!’ Met deze tagline werd ‘Ninotchka’ gepromoot door de MGM-studio’s. ‘Ninotchka’ is een onvervalste screwball komedie. Regisseur Ernst Lubitch maakte er meer zoals ‘Bluebeard’s Eighth Wife’, ‘Design For Living’, ‘That Uncertain Feeling’ en dus ‘Ninotchka’.

Met vijf Oscars werd Frank Capra’s ‘It Happened One Night’ een onverwacht succes en luidde daarmee het decennia van de screwball komedie in. Sterren die veelvuldig opdoken in screwballs waren Ginger Rogers, Claudette Colbert, Lucille Ball en Cary Grant. Greta Garbo is een vreemde eend in deze bijt. Garbo werd vóór ‘Ninotchka’ nooit lachend op het grote doek aangetroffen. Meestal speelde ze serieuze personages die veelal mistroostige levens leidden. Bekende voorbeelden zijn ‘Mata Hari’ en ‘Anna Karenina’.

In ‘Ninotchka’ staat ze net als in ‘As You Desire Me’ en in haar laatste film ‘Two-Faced Woman’ tegenover Melvyn Douglas die nog tot in de late zeventiger jaren in films als ‘Being There’, ‘The Changeling’ en ‘Le Locataire’ te zien was. Count Leon d’Algout is een warm personage dat met relativerende grapjes de norse Ninotchka aan het lachen krijgt. Zijn voor die tijd zeer zeker hilarische opmerkingen over de Russische bureaucratie moeten een ontwapenend gevoel hebben achtergelaten in een tijd waar de angst voor het communisme groeiende was. Het trio Sig Ruman, Felix Bressart en Alexander Granach zorgen als de drie losbollige Russische spionnen Iranoff, Buljanoff en Kopalski voor meer komische noten. Maar hun kluchtig optreden is eerder een slap aftreksel van The Marx Brothers.

Hoewel niets zo snel dateert als humor blijven sommige grappen, dankzij het script van Charles Brackett, Walter Reisch en Billy Wilder, nog steeds fier overeind staan. Sterke passages zijn die waarin de rationele Ninotchka ijskoud alle flirtpogingen van Leon reduceert tot animaal haantjesgedrag. Ninotchka: ‘Must you flirt?’ Leon: ‘I don’t have to, but I find it natural’. Ninotchka: ‘Suppress it’. Het communisme wordt haast cartoonesk weergegeven. Met name de loodzware ernst van de Russen wordt soms hilarisch op de hak genomen. Voor het ‘joie de vivre’-gevoel van het kapitalistische westen valt uiteindelijk de meest verknochte bolsjewist, maar wie had iets anders verwacht?

Vlak voordat Greta Garbo afscheid van het grote doek nam, demystificeert ze haar status als zwaarmoedige actrice. Ze lacht, drinkt, houdt lallend speeches en maakt dubbelzinnige opmerkingen. De mysterieuze legende heeft de filmwereld met een knipoog verlaten.

Jeroen Poldermans

Waardering: 4