Nuovomondo – The Golden Door (2006)

Regie: Emanuele Crialese | 112 minuten | drama, romantiek, geschiedenis | Acteurs: Charlotte Gainsbourg, Vincenzo Amato, Aurora Quattrocchi, Francesco Casisa, Filippo Pucillo, Federica de Cola, Isabella Ragonese, Vincent Schiavelli, Massimo Laguardia, Filippo Luna, Andrea Prodan, Ernesto Mahieux

Net als in Crialese’s magisch-realistische ‘Respiro’ is er in zijn ‘Nuovomondo’ een belangrijke rol weggelegd voor een mysterieuze, aanlokkelijke vrouw. In ieder geval voor de mannelijke personages, die allemaal door haar gefascineerd raken en van haar wegdromen. De achtergrond en functie van dit personage, gespeeld door Charlotte Gainsbourg, zijn dit keer echter nog minder duidelijk dan in het geval van de rol van Valeria Golino in ‘Respiro’. Ze lijkt in eerste instantie een vrij nietszeggende afleiding te zijn van het werkelijke verhaal, te weten de reis, zowel lichamelijk als mentaal, van Salvatore en zijn familie, naar het land van de mogelijkheden, Amerika.

Wanneer de Britse Lucy zich aan het einde van de eerste akte bij Salvatore en de zijnen voegt, verandert de hele dynamiek van de film. Tot die tijd ging het om het inleven in de hachelijke situatie van de Italianen, die zich voorbereidden voor de aankomst in “De Nieuwe Wereld”, maar vanaf de komst van de Britse schone, verschuift de focus van het verhaal en de personages naar deze vrouw, wat de kracht van de centrale vertelling doet afnemen. Als haar verhaal nu nog goed ontwikkeld zou zijn of de relatie met haar passagiers op de boot nog veel te bieden zou hebben, zou dit niet zo’n probleem zijn geweest, maar ook dit is niet het geval. Het is op zich interessant hoe de passagiers met deze vreemde eend in de bijt omgaan, maar veel leert het ons niet over hen of haar.

Wél zou je haar aanwezigheid kunnen accepteren in symbolische zin. Als mooie, rijk uitziende, vrouw waar iedere man op het schip mee zou willen trouwen, staat ze als het ware symbool voor Amerika, dat op een soortgelijke manier geromantiseerd wordt. Via droomsequenties, waarin we Salvatore zien zwemmen in rivieren van melk of met levensgrote groentes over het land zien lopen, wordt Amerika als een ware utopie voorgesteld en met de roodharige schone is het niet anders. De mannen fantaseren constant over wie ze is – een prinses, misschien? – en met wie ze zal trouwen. Nu staat ze een personage toe met haar te trouwen, maar jammer genoeg is het van haar kant slechts een verstandshuwelijk, om Amerika goed binnen te kunnen komen. Op eenzelfde manier is de liefde voor Amerika niet wederzijds. De immigranten worden op Ellis Island gekeurd en uitgeleverd alsof het om vee gaat en zodoende weinig respect als mens behouden. Hoewel sommigen dan nog liever weer terug gaan naar waar ze vandaan kwamen, erbarmelijke levensstandaard of niet, hebben de meeste mensen eigenlijk geen keuze en doorstaan ze alle vernederingen om hoop te kunnen hebben op een betere toekomst.

Één van de mooiste scènes is ongetwijfeld die waarin de boot, volgeladen met immigranten (dan nog emigranten) heel langzaam vertrekt vanuit Italië terwijl de achterblijvers in evenzo grote getale op de kade staan. Van boven gefilmd is het lange tijd alsof het om één grote groep gaat, maar geleidelijk zie je hoe de twee groepen van elkaar gescheiden worden wanneer de boot zich stukje bij beetje van de kade verwijdert. Het is het afscheid nemen van de Oude Wereld, terwijl de reis wordt ingezet naar de Nieuwe, wat voor verschillende gevoelens zorgt, van meewarig tot hoopvol tot beangstigend. Dit laatste wordt versterkt door het onheilspellende diepe geluid van de stoomboot dat herhaaldelijk klinkt. Dit soort adembenemende momenten zijn helaas niet erg talrijk en het verhaal, hoewel boeiend, zakt in het middenstuk op de boot teveel in en houdt de personages te oppervlakkig om van een écht indrukwekkende film te kunnen spreken. Toch is de schrijnende ontvangst op Ellis Island, waarbij zelfs benedengemiddelde intelligentie als reden wordt gezien om mensen terug te sturen, weer eens een goede gelegenheid om stil te staan bij het belang van menselijkheid en wederzijds respect.

Bart Rietvink

Waardering: 3

Bioscooprelease: 24 mei 2007