Ongewisse tijd (2006)

Regie: Diego Pos | 60 minuten | documentaire | Met: Diego Pos, Jules Donk, John de Bye, Cynthia Mc Leod, Hugo Pos, Dries Smits, Helen Juurlink, Ofra Beenen, Noa Eyl, Dimitri Ivanov, Alida Landveld

Wat een vondst om als filmmaker in de nalatenschap van je vader een journaal te vinden van een van je voorouders vol persoonlijke ontboezemingen en observaties. En dan ook nog eens voorzien van prachtige illustraties over de reis naar en het leven in een ver buitenland. Diego Pos treft zo’n rijkdom aan verhalen aan in de nalatenschap van zijn vader, de schrijver Hugo Pos. Althans, dat wil hij de kijker laten denken. Maar het journaal is slechts een stijlmiddel en bestaat in werkelijkheid niet. Waarom hij dit dagboek als een levensecht document opvoert, terwijl je als onbevangen kijker op geen enkele manier kunt achterhalen dat het journaal fictief is, wordt niet duidelijk. Het was niet nodig geweest voor de interessante materie die onder handbereik ligt.

Een van de best bewaarde geheimen is dat er Joden wonen in Suriname. In vroeger tijden was het zelfs een van de weinige plekken op het westelijk halfrond waar ze in vrijheid hun godsdienst konden belijden. Een bloeiende gemeenschap was het gevolg. Nu telt de Joodse gemeenschap nog maar 149 leden waarbij de Asjkenazische en Sefardische Joden, normaal gesproken elkaars concurrenten, één gemeenschap vormen. Geen vreemd verschijnsel in de smeltkroes van rassen en culturen die Suriname nu eenmaal is.

Diego’s grootvader was voorzitter van de Joodse Gemeente in Suriname en ook zijn vader leefde als Jood. Diego reist naar Suriname, het land dat hij als klein jongetje heeft verlaten, maar waar hij later nog wel enkele malen is geweest op familiebezoek. Hij gaat op zoek naar de sporen van zijn Joodse voorouders aan de hand van het journaal van Hartog Simon Pos. Hij mag in het archief van de Hoogduitse Gemeente uit 1735 bladeren, omdat hij ‘zijn handen toch gewassen heeft’ en bezoekt behalve de Joden Savanne begraafplaatsen, synagogen en andere al dan niet verdwenen Joodse sporen in Paramaribo en uit zijn jeugd.

Zonder enige waarschuwing vooraf duikt Pos in het zwembad waarin hij als klein jongetje voor de camera van het Polygoon Journaal was gedoken. Dit is tekenend voor de energieke, laconieke toon van de documentaire. Andere egodocumenten gaan nogal eens aan hun eigen zwaarwichtigheid ten onder, maar dat is hier niet het geval. Ook de obligate, nagespeelde scènes uit het journaal van zijn voorvader dragen bij aan de levendigheid van de zoektocht. Van een orkestje met mannen en vrouwen in volledig feestornaat midden in de rimboe is op deze manier toch gemakkelijker een voorstelling te maken.

‘Ongewisse tijd’ belicht op fraaie wijze het heden en verleden van de vergeten Joodse gemeenschap van Suriname met als hoogtepunt een bar mitzvah in de synagoge waarbij na afloop lekker pom wordt gegeten. De persoonlijke zoektocht komt minder uit de verf, maar met de voortvarendheid die de regisseur blijkbaar eigen is, kijkt hij uiteindelijk niet naar zijn roots als wel naar het heden en dat met een typisch Surinaamse relaxedheid die erg prettig aandoet. Alleen jammer dat hij meent de kijker aan de hand van een fictief document dit boeiende verhaal binnen te moeten loodsen.

Diana Tjin-A Cheong