Out of Africa (1985)

Regie: Sydney Pollack | 150 minuten | avontuur, drama, romantiek, biografie | Acteurs: Meryl Streep, Robert Redford, Klaus Maria Brandauer, Michael Kitchen, Malick Bowens, Joseph Thiaka, Stephen Kinyanjui, Michael Gough, Suzanna Hamilton, Rachel Kempson, Graham Crowden, Leslie Phillips, Mike Bugara, Shane Rimmer, Job Seda, Mohammed Umar, Donal McCann, Kenneth Mason, Tristram Jellinek, Stephen B. Grimes, Annabel Maule, Benny Young, Sbish Trzebinski, Allaudin Qureshi, Niven Boyd, Iman, Peter Strong, Abdulla Sunado, Amanda Parkin, Muriel Gross, Ann Palmer, Keith Pearson

“Ik had een plantage in Afrika, aan de voet van het Ngong gebergte…” Zo begint het autobiografische verhaal over de plantage in Kenia waar de Deense schrijfster Karen Blixen (1885-1962) woonde en werkte in de laatste jaren van het Europese kolonialisme. Ze publiceerde het boek in 1937 onder haar pseudoniem Isak Dinessen. Het boek bestrijkt de periode van 1914 tot 1931 en vertelt op poëtische wijze over Europese kolonisten en inheemse bewoners van het platteland van Kenia. Haar eigen leven neemt in het verhaal een prominente plaats in, waarbij ze haar relaties beschrijft met haar man, haar omgeving en haar grote liefde, de Britse avonturier Denys Finch-Hatton. Al decennialang probeerden filmmakers de roman van Karen Blixen naar het witte doek te brengen, als vehikel voor legendarische actrices als Greta Garbo en Audrey Hepburn. Mensen als Orson Welles, Nicholas Roeg en David Lean probeerden het boek te verfilmen, maar tevergeefs. Het was Sydney Pollack die in 1985 het onmogelijke voor elkaar kreeg en het boek wist te verwerken tot een twee en een half uur durende liefdesepos ‘Out of Africa’. De film zou maar liefst zeven Oscars in de wacht slepen, waaronder die voor beste film.

Het is 1913. De vermogende Deense Karen Dinesen (Meryl Streep) heeft zojuist haar geliefde verloren en om niet eenzaam te zijn doet ze zijn broer, de Zweedse baron Bror von Blixen-Finecke (Klaus Maria Brandauer), het voorstel om met haar te trouwen. Ze sluiten een  verstandshuwelijk waarbij Bror gebruik kan maken van Karens vermogen en zij de status van barones krijgt en niet alleen achterblijft. Ze vestigen zich in Kenia, waar ze een koffieplantage opzetten. Al gauw blijkt Karen er echter alleen voor te staan, omdat Bror regelmatig weg is om te jagen, te reizen en achter andere vrouwen aan te gaan. Ze probeert zich te redden met de hulp van de lokale bevolking, de Kikuyu. Haar eenzame avonden op de ranch zijn voorbij wanneer ze avonturier Denys Finch-Hatton (Robert Redford) ontmoet en zijn vriend Berkely Cole (Michael Kitchen). Aanvankelijk heeft ze haar zinnen op Cole gezet, maar wanneer hij niets van haar moet hebben trekt ze meer richting Denys. Hij heeft haar al een keer gered uit de klauwen van een leeuw en zijn aanwezigheid doet haar goed. Ze bewondert hem om zijn vrije en onafhankelijke levensstijl en zijn kennis over Afrika. Hij is op zijn beurt geïntrigeerd door haar prachtige vertelkunst. De twee storten zich in een hartstochtelijke liefdesaffaire. Het geluk duurt echter niet lang, want de Eerste Wereldoorlog breekt uit. De Engelse kolonisten trekken ten strijde, zo ook Denys, Karen weer alleen achterlatend…

Op 26 mei 2008 overleed Sydney Pollack. ‘Out of Africa’ was de bekendste en meest gelauwerde rolprent van deze veelzijdige filmmaker, die niet alleen regisseur was maar ook acteur en producent. De film leverde hem zijn enige Oscar op als beste regisseur. De autobiografie van Karen Blixen werd door Kurt Luedtke tot een script bewerkt. Er werd ook geput uit andere boeken van Blixen, met name de verhalenbundel ‘Shadows on the Grass’. Uiteraard is de film een geromantiseerde vertelling van deze periode uit het leven van de schrijfster. De tegenslagen die ze heeft gehad – en dat waren er heel wat – worden slechts mondjesmaat uit de doeken gedaan en beperken zich vooral tot haar gedoemde relatie met Finch-Hatton. Wel spreekt Blixens liefde voor het land en de inwoners uit elk beeld. En die liefde is, net als de oogverblindend mooie landschappen, overweldigend. Cinematograaf David Watkin werd zeer terecht beloond met een Academy Award. Zeventig procent van de beelden werden op locatie in Kenia geschoten, wat voor de nodige spannende momenten zorgde bij cast en crew. De angst die van Meryl Streeps gezicht valt af te lezen wanneer ze oog in oog staat met een leeuw is dan ook zeker niet gespeeld. Het is alleen doodzonde dat het slechts bij enkele van zulke ‘spannende’ momenten blijft, voor de rest kabbelt de film maar een beetje voort. En dan 150 minuten lang is wat teveel van het goede. Dan zijn alleen de schitterende plaatjes absoluut niet voldoende voor de aandacht van de kijker vast te houden.

Met al die overdonderend mooie landschappen, ondersteund door een prachtige ingetogen muziekscore van John Barry, ligt het risico dat het verhaal een beetje naar de achtergrond wordt gedrukt. Dat wordt gelukkig voor een groot deel voorkomen door de zeer behoorlijke prestaties van de cast. Meryl Streep – overigens met een weinig overtuigend Deens cq. Duits accent – is altijd solide en betrouwbaar. Dat geldt in mindere mate voor Redford, die hier niet zo sterk is als in bijvoorbeeld ‘The Sting’ (1973) maar toch een behoorlijk niveau haalt. Het grootste probleem is echter het totale gebrek aan chemie tussen beide hoofdrolspelers. En wederzijdse aantrekkingskracht is onontbeerlijk in een film waarin driekwart van de tijd gereserveerd is voor de twee geliefden die steeds maar om elkaar heen dralen. De beste acteerprestatie komt echter van Klaus Maria Brandauer, die elke scène waarin hij steelt met gemak naar zich toetrekt. Jammer alleen dat hij in het tweede gedeelte van de film nauwelijks voorkomt. De rol van Bror von Blixen-Finecke zou de Oostenrijkse acteur zijn eerste en voorlopig enige Oscarnominatie opleveren.

‘Out of Africa’ is typisch zo’n film waar je óf dol op bent óf een hekel aan hebt. Romantische zielen kunnen hun hart ophalen, al valt te bezien of zij zich de volle twee en een half uur kunnen concentreren. Bij vlagen is dit epos namelijk dodelijk saai en langdradig! Deze op locatie in Kenia gefilmde winnaar van een Oscar voor beste film bezwijkt bijna onder de overweldigende landschappen. Elk beeld is betoverend, elke grote scène een juweel. Pollack beperkte zich tot een liefdes- en reisverhaal en laat halszaken als racisme en de onderdrukking van de lokale bevolking achterwege (de echte Karen Blixen had overigens het beste voor met de Kiyuku en zorgde ervoor dat zij, toen ze in 1931 weer naar Denemarken terugging, goed verzorgd achterbleven). Geen volledig waarheidsgetrouwe weergave van de werkelijkheid – of in elk geval een gekleurde – maar wel een verstandige keuze, aangezien de beelden op zichzelf al overweldigend genoeg zijn. Maar of ze je ook lang genoeg kunnen boeien is maar zeer de vraag…

Patricia Smagge

Waardering: 3

Bioscooprelease: 20 februari 1986