Pink Floyd The Wall (1982)

Regie: Alan Parker | 95 minuten | drama, musical | Acteurs: Bob Geldof, Christine Hargreaves, James Laurenson, Eleanor David, Kevin McKeon, Bob Hoskins, David Bingham, Jenny Wright, Alex McAvoy, Ellis Dale, James Hazeldine, Ray Mort, Margery Mason, Robert Bridges, Michael Ensign, Marie Passarelli, Winston Rose, Joanne Whalley, Nell Campbell, Emma Longfellow, Lorna Barton, Rod Bedall, Peter Jonfield, Philip Davis, Gary Olsen, Eddie Tagoe, Dennis Fletcher, Jonathan Scott, Joanna Dickens, John Scott Martin, Marilyn Thomas, Brenda Cowling, Michael Burrel, Malcolm Rogers, John Broughton, Jon Paul Morgan, Albert Moses, Vincent Wong, Mark Newman

De film ‘Pink Floyd The Wall’ is gebaseerd op het gelijknamige en legendarische album van de Britse rockgroep Pink Floyd uit 1979 en is een visuele weergave van het verhaal dat op het album verteld wordt. Op het eerste gezicht lijkt ‘The Wall’ een enigszins warrige productie. Dit komt vooral doordat het verhaal zich deels in de gewone wereld, maar tevens grotendeels in het hoofd van hoofdrolspeler Pink afspeelt. De meeste dingen die zich in het hoofd van Pink afspelen worden verbeeld met behulp van zeer aparte animaties en de plotselinge overgangen tussen de twee werelden zorgen ervoor dat de kijker gedwongen wordt om geconcentreerd te kijken en over het verhaal na te denken. De enigszins warrige regie is echter een bewuste keuze, want de bedoeling van het verhaal is om de kijker af te laten dalen in de diepste krochten van de menselijke geest. Degenen die bereid zijn om deze reis te maken, zullen een prachtig uitgewerkt en gelaagd verhaal ontdekken dat verschillende thema’s kritisch onder de loep neemt en een mooi en authentiek beeld schetst van menselijk verval.

Op het eerste gezicht is ‘The Wall’ vooral de vertelling van het levensverhaal van hoofdpersoon Pink, gespeeld door Bob Geldof, voormalig zanger van de Boomtown Rats en de drijvende kracht achter Live Aid. Pink wordt gekweld door trauma’s en gebeurtenissen uit het verleden zoals de dood van zijn vader in WO II, een paar maanden voor de geboorte van Pink, de invloed van zijn bemoeizuchtige en ziekelijk bezorgde moeder, de geestelijke mishandeling door een aantal leraren tijdens zijn schoolgaande jaren en zijn klaplopende vrouw. Het leven als rockster, aanvankelijk een uitvlucht, schenkt Pink ook al geen bevrediging meer omdat hij een groeiende afkeer van zijn publiek krijgt. Hij begint hen te zien als slaafse volgers die kuddegedrag vertonen, niet meer zelf nadenken en hem blind toejuichen. De gebeurtenissen uit het verleden en de kloof tussen Pink en zijn publiek in het heden hebben er dan ook voor gezorgd dat hij een denkbeeldige muur rondom zijn geest heeft opgetrokken om zich te beschermen tegen de pijn, zijn innerlijke demonen en de boze buitenwereld. Het gevolg is dat hij volledig vervreemd raakt van de realiteit en niet meer in staat is om normaal met andere mensen te communiceren. De makers slagen er uitstekend in om het geestelijke verval van Pink, zowel visueel als muzikaal, tastbaar te maken.

‘The Wall’ vertelt niet alleen het verhaal van Pink, maar geeft ook de kritische visie van bedenker Rogers Waters, zanger/ bassist van Pink Floyd, op bepaalde maatschappelijk relevante thema’s weer. Zo bevat de film de nodige subtiele en expliciete verwijzingen naar het nationaal-socialisme. De teksten van de nummers ’In The Flesh’ en ’Waiting For The Worms’ verwijzen bijvoorbeeld impliciet naar de opvattingen die de nazi’s over bepaalde bevolkingsgroepen hadden. De film bevat ook beelden van plunderende skinheads en marcherende soldaten en Pink zelf verwordt in zijn verbeelding uiteindelijk ook tot een populist en demagoog van het type Hitler of Mao. De afkeer die Waters van kuddegedrag heeft, komt ook duidelijk naar voren in ‘The Wall’. In de film wordt een duidelijke vergelijking getrokken tussen de fans van Pink enerzijds en aanhangers van populisten en dictators anderzijds. Beide groepen lopen blindelings achter hun leider/ idool aan zonder na te denken en diens ware identiteit te kennen. Verder levert Waters in ’The Wall ook stevige kritiek op gangbare onderwijssystemen die geen ruimte laten voor persoonlijk initiatief en leerlingen op proberen te voeden tot ’modelburgers’ (lees eenheidsworsten zonder eigen persoonlijkheid) en de muziekwereld, in principe een schijnwereld waarin alles ’fake’ is. In feite is Pink niet alleen de hoofdpersoon van het verhaal, maar staat hij synoniem voor de mensheid en belicht zijn verhaal de slechte en duistere kanten die ieder mens in zich heeft en die onder meer in WO II zo duidelijk aan het licht kwamen. Het verval van Pink staat als het ware symbool voor het verval van de mensheid en de muur staat in dit geval symbool voor het feit dat de meeste mensen de slechte kanten van de wereld om hen heen proberen te negeren door vooral met zichzelf bezig te zijn.

Hoofdpersoon Pink is losjes gebaseerd op Syd Barrett, de eerste zanger van Pink Floyd. Ook hij had na de doorbraak van de band steeds meer moeite met het sterrendom en de delicate balans tussen genialiteit en gekte sloeg bij Barrett uiteindelijk in de verkeerde richting door. Verder bevat ‘The Wall’ ook elementen uit het leven van Roger Waters, geestelijk vader van het verhaal. Ook zijn vader sneuvelde in WO II, enkele maanden voordat Roger geboren zou worden. Ook de vervreemding die plaatsvindt tussen Pink en zijn fans is deels gebaseerd op persoonlijke ervaringen van Waters.

‘The Wall’ is een uiterst geslaagde poging om het verhaal dat Pink Floyd op het gelijknamige album vertelt tot leven te laten komen op het witte doek. Het is echter geen film die iedereen zal aanspreken. ‘The Wall’ is een zeer onconventionele rolprent en laat veel aan de verbeelding en het interpretatievermogen van de kijker over. Zeker kijkers die het album niet kennen en daarom niet zo bekend zijn met het verhaal zullen de film waarschijnlijk niet altijd helemaal kunnen volgen. Het valt dan ook aan te raden om eerst de CD te beluisteren alvorens over te gaan tot het bekijken van de film.

Frank Heinen

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 9 september 1982