Saltburn (2023)

Regie: Emerald Fennell | 131 minuten | drama, komedie | Acteurs: Barry Keoghan, Jacob Elordi, Archie Madekwe, Sadie Soverall, Richie Cotterell, Millie Kent, Will Gibson, Tasha Lim, Aleah Aberdeen, Matthew Carver, Ewan Mitchell, Reece Shearsmith, Gabriel Bisset-Smith, Saga Spjuth-Säll, Paul Rhys, Richard E. Grant, Rosamund Pike, Carey Mulligan

Emerald Fennell zette zichzelf in 2020 op de kaart met de overtuigende wraakfilm ‘Promising Young Woman.’ Een debuutfilm vol ambitie maken is een ding, maar met een tweede film wederom hoge ogen gooien lijkt vaak een lastige taak. Dat ze een talentvol regisseuse is, bewees ze met haar eerste. De vraag is of ze deze lijn door kan trekken naar haar volgende werk: ‘Saltburn’.

In ‘Saltburn’ zien we hoe Oliver (Barry Keoghan) aan de Universiteit van Oxford gaat studeren. Hij worstelt met het vinden van vriendschap, totdat hij de charismatische en mysterieuze Felix (Jacob Elordi) leert kennen. Dit rijkeluiskind neemt Oliver bij de hand en nodigt hem uit om mee te gaan naar Saltburn, het kasteel waar Felix met zijn excentrieke familie vertoeft. Vanaf het moment dat Oliver binnen treedt, beginnen de radertjes op volle toeren te draaien en blaakt het verhaal van mysterie.

Fennell wist een cast samen te stellen die werkelijk bulkt van het talent. Barry Keoghan is een van de meest veelbelovende acteurs die eerder al te zien was in ‘The Killing of a Sacred Deer’ en ‘The Banshees of Inisherin’, twee films waarin hij vrij gestoorde zielen speelde. ‘Saltburn’ is daar geen uitzondering op. Hij is de weirdo van het verhaal en vertolkt zijn rol uitermate knap. Jacob Elordi, die met name bekend is van de serie “Euphoria” biedt evenwichtig tegenspel. Het is een acteur die qua charisma af en toe aan Robert Pattinson doet denken. Hij is een potentiële Hollywoodster.

Archie Madekwe en Alison Oliver zijn twee andere talentvolle acteurs die hun opwachting maken in ‘Saltburn.’ Maar met Rosamund Pike, Richard E. Grant en Carey Mulligan staan er ook gevestigde namen op de aftiteling. Die laatste heeft niet bijster veel te doen, maar met name Rosamund Pike laat nog maar weer eens zien wat voor een fabuleuze actrice ze is. Zij is de vrouw des huizes in het grote kasteel en deelt duidelijk de lakens uit.

Aan de acteurs ligt het dus zeker niet, en ook de cinematografie is om van te smullen. Het is vooral het uitdiepen van de personages waar het aan schort. Er worden geen achtergrondverhalen geschetst. Iedereen is raar op zijn of haar manier, maar waarom? Dat is een vraag waar je geen antwoord op krijgt. Met name de motieven voor Olivers personage zijn totaal onduidelijk. Hierdoor slaan veel acties van hem als een tang op een varken.

‘Saltburn’ voelt als een slecht cadeau op je verjaardag. De verpakking maakt je enthousiast en biedt perspectief, maar de daadwerkelijke inhoud is niet aan jou besteed. ‘Saltburn’ heeft een aantrekkelijke premisse, een cast waar je blij van wordt en een mysterie dat je als kijker graag wilt ontrafelen. Helaas blijft dit mysterie gehuld in het duister. Het voelt als een bizarre koortsdroom die is gedrenkt in absurdisme. Subtiel absurdisme zoals in bijvoorbeeld de films van Yorgos Lanthimos kan tot mooie dingen leiden, maar Emerald Fennell moet veel teveel uitspattingen kwijt. We zien rare dingen gebeuren die enkel lijken te gebeuren om te laten zien hoe raar iets kan zijn. Het gaat zijn doel totaal voorbij.

Neem bijvoorbeeld een scène die zich afspeelt op een badkamer. Het is een krankzinnige scène die wederom totaal geen uitleg krijgt. Zo zijn er ontelbare momenten waarin met snelle, TikTok-achtige montages veel te veel gebeurt. Je brein loopt over van scènes die je maar lastig een plekje kunt geven en uiteindelijk is het moeilijk te bedenken waar je nu een dikke twee uur naar hebt zitten kijken.

Het is een film met een hoog plottwist-gehalte. Deze twists leiden tot een einde dat het meest doet denken aan een slotaflevering van ‘Wie is de Mol?’. Het is de bedoeling dat deze sequentie de puzzelstukjes in elkaar doet laten vallen, maar aan het eind ben je eigenlijk niets wijzer geworden.

Toch is het knotsgekke ‘Saltburn’ enigszins de moeite om te kijken. De duistere humor leidt vaak tot een lach op het gezicht en om in herhaling te treden: de film ziet er bijzonder mooi uit. De weergaloze cast kan het script niet redden, maar zorgen er in elk geval voor dat het geheel enigszins overeind blijft.

Sjoerd Crins

Waardering: 3

VOD-release: 22 december 2023 (Prime Video)