Slacker (1991)
Regie: Richard Linklater | 97 minuten | drama, komedie | Acteurs: Richard Linklater, Rudy Basquez, Jean Caffeine, Jan Hockey, Stephan Hockey, Mark James, Samuel Dietert, Bob Boyd, Terrence Kirk, Keith McCormack, Jennifer Schaudies, Dan Kratochvil, Maris Strautmanis, Brecht Andersch, Tommy Pallotta, Jerry Delony, Heather West, John Spath, Ron Marks, Daniel Dugan, Brian Crockett, Scott Marcus, Stella Weir, Teresa Taylor, Mark Harris, Greg Wilson, Deborah Pastor, Gina Lalli, Sharon Roos, Frank Orrall, Skip Fulton Jr., Abra Moore, Lori Capp
Hoe zou het zijn om alle gedachten en verhalen die ontstaan op een willekeurige dag te bundelen en als één geheel te vertellen? Dit is natuurlijk onmogelijk, maar het lijkt zo ongeveer de bedoeling te zijn geweest van Richard Linklater toen hij zijn debuutfilm ‘Slacker’ (1991) maakte. Het is in ieder geval interessant en overweldigend om je een voorstelling te maken van alle geestelijke processen en afzonderlijke gebeurtenissen die plaatsvinden bij verschillende mensen die met zijn allen in dezelfde omgeving zijn en wiens paden elkaar soms kruisen. Linklater gaat nog een stapje verder door alle mogelijke levenspaden van een enkel persoon parallel aan elkaar te laten lopen in zijn gedachten. Zo oppert hij – als het eerste personage dat te zien is in ‘Slacker’ – tijdens een taxiritje tegen de taxichauffeur dat gedachten of dromen die je als mens hebt wel eens manifestaties zouden kunnen zijn van niet gekozen paden in het leven. En dat al die mogelijke paden ook werkelijk plaatsvinden. Het zijn gedachtenexperimenten en hersenspinsels die kenmerkend zijn (geworden) voor het werk van Linklater, die duidelijk erg filosofisch is ingesteld en zijn gedachten via de personages in zijn films aan de kijker communiceert. Dit zorgt vaak voor interessante gesprekken of interacties. Zo ook in ‘Slacker’.
In ‘Slacker’ is er eigenlijk geen sprake van een plot, maar eerder van een serie gedachten en overpeinzingen die van persoon naar persoon zweven. De film is verhaaltechnisch gezien vergelijkbaar met ‘Twenty Bucks’, een film uit 1993 waarin een biljet van twintig dollar wordt gevolgd dat van hand tot hand gaat, waarbij de kijker steeds kort getuige is van de levens van de verschillende bezitters. In het begin van de film is dit nog even onwennig, omdat er steeds sprake lijkt te zijn van een daadwerkelijk verhaal dat wordt ingezet (met name de episode waarin een vrouw wordt aangereden lijkt een aanzet hiertoe te zijn), maar al snel wordt duidelijk dat het hier puur om de vele gesprekken – of eerder monologen – gaat, die de film rijk is. Deze gaan onder meer over samenzweringstheorieën, buitenaards leven, identiteit, ethiek, symboliek, het broeikaseffect, en de moord op John F. Kennedy. Het kost soms enige moeite om de lange stroom aan informatie op te nemen, maar het loont meestal wel.
Een nadeel van de specifieke vorm en inhoud van Linklaters film is dat deze soms een tikkeltje ongeloofwaardig en vermoeiend wordt omdat iedereen in Linklaters wereld een filosoof is en niet kan stoppen met het spuien van theorieën. Gelukkig zitten er ook enkele frivole en humoristische stukjes in de film die wat minder metafysisch of pretentieus van aard zijn, die het geheel van wat lucht voorzien. Vooral het stukje met de Madonna-fan die een uitstrijkje van de popster bij haar gynaecoloog schijnt te hebben bemachtigd en dit nu aan een stel vrienden probeert te verkopen, is in dit opzicht erg effectief.
Het acteerwerk is niet van een hoog niveau maar voldoet prima voor een film als deze. Het gaat uiteindelijk om de gesprekken zelf en het op zichzelf staande universum dat de personages in deze film lijken te vormen. Een universum waarin iedereen geduldig en beleefd naar elkaar luistert en in bijna alles een aanleiding ziet om direct zijn of haar maatschappijkritiek of persoonlijke levensvisie met anderen te te delen. Het is ook een universum waarin de kijker met veel genoegen anderhalf uur vertoeft.
Bart Rietvink