Sometimes in April (2005)

Regie: Raoul Peck | 140 minuten | drama, oorlog | Acteurs: Idris Elba, Oris Erhuero, Noah Emmerich, Debra Winger, Fraser James, Carole Karemera, Abby Mikiibi Nkaaga, Pamela Nomvete, Michelle Rugema

Raoul Peck werkt in deze film het verhaal van de genocide uit dat we ook kennen uit ‘Hotel Rwanda’. Het onderwerp is hetzelfde, genocide. Deze film heeft echter toch een andere opzet. In ‘Hotel Rwanda’ ging het in hoofdzaak om het gezelschap dat bleef binnen de muren van een hotel. In ‘Sometimes in April’ wordt veel meer ingegaan op wat zich buiten de muren van Hotel Mille Collines afspeelde. Mensen krijgen te maken met de enorme haat en vijandschap van de directe buren om hen heen, terwijl zij nauwelijks een kant op konden. Iedereen om je heen was je potentiële moordenaar, je kon niemand vertrouwen.

Het verhaal focust zich op de gebeurtenissen tussen twee broers, Augustijn en Honoré. Honoré wacht tien jaar na de genocide op de berechting van zijn daden voor een internationaal tribunaal in Tanzania, Augustin, zijn broer, wiens vrouw tijdens de genocide is omgekomen, kan zich er nauwelijks toe brengen na de vreselijke gebeurtenissen nog enig contact met hem te hebben en het verleden te verwerken. Honoré was radiojournalist en hield opzwepende, racistische toespraken om de Hutu’s aan te sporen de Tutsi’s te doden. In afwachting van zijn proces realiseert hij zich voor welke verschrikkingen hij mede verantwoordelijk is geweest. Hij heeft geen kapmes gehanteerd om te doden, maar zijn radiotoespraken werkten even effectief als een machinegeweer.

In de ontwikkelingen wordt een goed beeld geschetst van de wijze waarop de Verenigde Staten en andere grootmachten zich afzijdig wensten te houden. De Amerikanen hadden net het drama Somalië achter de rug en wilden niet bij dit “interne probleem” betrokken raken. “Het zijn Ruandezen die Ruandezen vermoorden”, aldus de zegslieden van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.
De enkeling die wel voor ingrijpen is wordt niet gehoord, “don’t get involved”, is het devies. Op treffende wijze wordt getoond hoe ook de massamedia zich niet betrokken voelen, er wordt nauwelijks aandacht besteed aan de genocide, die men gemakshalve maar niet zo noemt. Deze film maakt goed inzichtelijk hoe scheidslijnen dwars door families lopen, zeker waar de ene partner Hutu en de ander Tutsi is.

De regisseur heeft er voor gewaakt op goedkope wijze voortdurend allerlei gruwelijke beelden te gebruiken. Terwijl er nauwelijks voorstelbare misdaden plaatsvinden, concentreert het verhaal zich vooral op de gevolgen binnen familieverhoudingen. Dat wordt op boeiende wijze zichtbaar gemaakt. De wijze waarop de ene partij de andere meedogenloos opjaagt en vermoordt is weliswaar manifest aanwezig, maar voert niet de boventoon.

Juist daarom is deze film effectief. Het verhaal stemt tot droefheid over menselijk handelen (en vooral het nalaten daarvan door de grootmachten die alleen hun eigen burgers in veiligheid brachten). De woede van de regisseur over deze afzijdigheid die tot de genocide in Ruanda heeft kunnen leiden is goed invoelbaar. De film laat zien welke enorme consequenties afzijdig blijven kan hebben. Voor degenen die de film ‘Hotel Rwanda’ al hebben gezien, valt er door de bredere informatie over de onderliggende problematiek toch nog het nodige uit deze film te halen. Het politieke cynisme en de desinteresse is treffend weergegeven, de beelden over de genocide kennen wij helaas ook uit ‘Hotel Rwanda’.

Rob Veerman