The Champagne Spy-Meragel Ha-Shampaniya (2007)

Regie: Nadav Schirman | 91 minuten | documentaire

Het leven van Wolfgang Lotz (Joodse naam Ze’ev Gur-Arieh) leest als een jongensboek. Of, zoals hij zelf eens zei, toen hij met z’n zoon een Bondfilm gezien had: “In het echt is het veel spannender.”

Na in het Britse leger in Noord-Afrika gevochten te hebben, en een stormachtige loopbaan in de Israëlische onafhankelijkheidsbeweging en daarna het leger, schakelt hij eind jaren vijftig over op de geheime dienst, de Mossad. In de jaren zestig verhuist Lotz met vrouw en zoon Oded naar Parijs. Al snel wordt hij overgeplaatst naar Cairo, om zich daar voor te doen als een Duitse paardenfokker met een nazi-verleden. De Israëliërs maakten zich namelijk zorgen over de aanwezigheid van Duitse wetenschappers in Egypte, die de Egyptenaren hielpen met de ontwikkeling van wapens. Gevolg was dat Lotz vooral in Cairo leefde, om de zoveel maanden terugkomend bij zijn gezin.

In ‘The Champagne Spy’ wordt Lotz’ zoon Oded geïnterviewd over zijn niet alledaagse vader. Op z’n twaalfde laat z’n vader hem weten dat hij spion is: iets wat Oded dan vooral heel spannend vindt. De wetenschap dat z’n vader zulk belangrijk werk doet, vervult hem met trots. Angst kent hij niet, want z’n vertrouwen in z’n vader is grenzeloos. Gaandeweg komen er echter barsten in die onverschrokken houding, omdat Oded in z’n tienerjaren een wat realistischer blik op het leven krijgt en omdat een andere beroemde spion, Eli Cohen, in Syrië opgehangen wordt na ontmaskerd te zijn.

‘The Champagne Spy’ wordt voornamelijk opgebouwd rond Oded, maar ondertussen wordt diens verhaal ruimschoots ondersteund door archiefbeelden en -foto’s en interviews met andere betrokkenen: vroegere vrienden en ‘collega’s’ van de Mossad. Daaruit ontstaat een beeld van een moedige en professionele man, die altijd op zoek was naar spanning en het mooie leven. Jammer is dat niet echt duidelijk wordt hoe zo’n avontuurlijk ingesteld figuur toch een gezinnetje had opgebouwd: zijn vrouw komt uit de documentaire naar voren als een loyale, volgzame vrouw die hem bijna aanbidt.

Lotz zelf gaat echter steeds meer geloven in zijn andere identiteit: het jetsetleven in Egypte bevalt hem goed, en hij krijgt zelfs een intieme verhouding met een Duitse vrouw, Waltraud Neumann. Hij trouwt zelfs met haar, zonder dat zijn eerste vrouw en Oded het weten. De kwalijke rol van de Mossad wordt daarin ook duidelijk: zij waarschuwen hem voor de gevolgen van zijn steeds lossere houding, zowel privé als professioneel. Maar tegelijkertijd stroomt de waardevolle informatie binnen en laten ze hem z’n gang gaan. De documentaire bouwt mooi op naar het moment suprème: Lotz loopt uiteindelijk tegen de lamp en wordt veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf.

Lotz komt bij een gevangenruil toch nog vrij maar keert niet terug naar zijn eerste vrouw en Oded: hij blijft bij Waltraud. Zo wordt pijnlijk duidelijk dat het avontuurlijke leven van Lotz ook zijn keerzijden heeft, vooral voor zijn naasten. Oded is diep teleurgesteld in zijn vader, hoewel ze contact blijven houden, en z’n moeder komt er nooit helemaal overheen dat Lotz haar verlaten heeft. Uiteindelijk lijkt Lotz zelf echter het grootste slachtoffer te zijn. Zijn moment van roem is voorbij, en het luxe leven dat hij gewend was moet hij nu uit eigen pot gaan betalen. Als Waltraud overlijdt, raakt Lotz aan lager wal, om uiteindelijk berooid en als een bittere, oude man in Duitsland te overlijden.

‘The Champagne Spy’ biedt een interessante blik in het leven van een man met een buitengewoon spannend maar ook triest leven. Er wordt veel informatie gegeven, maar door de bril van Oded wordt er vooral een inkijk gegeven in de persoonlijke beleving van dit dramatische leven. De documentaire biedt een goede mix van feitenjournalistiek en human interest, met openhartige geïnterviewden en een goede opbouw. Een aanrader voor iedereen die wel eens achter de coulissen van de spannende wereld van James Bond en de zijnen wil kijken.

Daniël Brandsema