The Great Moment (1944)
Regie: Preston Sturges | 83 minuten | biografie, drama | Acteurs: Joel McCrea, Betty Field, Harry Carey, William Demarest, Louis Jean Heydt, Julius Tannen, Edwin Maxwell, Porter Hall, Franklin Pangborn, Grady Sutton, Donivee Lee, Harry Hayden, Torben Meyer, Victor Potel, Thurston Hall, J. Farrell MacDonald
Preston Sturges stond er om bekend bepaalde maatschappelijke thema’s die nauw aan het hart van de doorsnee Amerikaan lagen in het onnozele te trekken. In zijn meesterwerk ‘Sullivan’s Travels’ lacht hij met de filmstudio’s en het grote geld, ‘The Palm Beach Story’ staat stil bij liefde en het huwelijk, en nog eens geld, en de slapstick film ‘The Miracle of Morgan’s Creek’ werpt een kritische blik op de moraliteit van de Amerikaanse soldaten gedurende de Tweede Wereldoorlog. Ditmaal, in ‘The Great Moment’, heeft Sturges zijn tanden in een ander thema gezet, namelijk het verhaal van Dokter W.T. Morgan, een 19e-eeuwse tandarts uit Boston, die er zijn persoonlijke missie van maakte om verdovingsmiddelen bij het bredere publiek aan te kaarten. Een onderwerp dat niet direct voor de hand liggend is voor een regisseur die er bekend om stond het komische genre te herschrijven.
Men durft al wel eens te vergeten dat het er vroeger anders aan toe ging. Zo was bijvoorbeeld naar de tandarts gaan iets verschrikkelijks en angstaanjagends. Iemand ging je, letterlijk en figuur, een kies uittrekken. Het enge beeld van een man met een grote tang die in je mond aan een tand zit te trekken, was de realiteit. Tot ene William Thomas Green Morton (Joel McCrea), een mislukte geneeskundestudent, een manier ontdekt om pijnloos te werk te gaan. Na wat amateuristische experimenten komt hij erachter dat het inhaleren van ether kan gebruikt worden als een verdovingsmiddel. In een poging zijn zaak wat succesvoller te maken, en zelf een centje bij te verdienen, wil hij een patent op zijn uitvinding. Hierdoor raakt hij verwikkeld in een (juridische) strijd tegen de medische gemeenschap, de politiek, oude vrienden en zijn eigenwijze voormalige professor.
Met deze film toont Sturges zijn talenten als regisseur en verhalenverteller, maar daar blijft het helaas bij. Het is niet dat ‘The Great Moment’ slecht is, integendeel, het is een tamelijk consistent biografisch verhaal, over een kort stukje onbekende geschiedenis, maar daar blijft het dan ook bij. Er zit geen pit in de biopic. Het hoge en strakke tempo waarin Sturges uitblinkt, is gewoonweg niet aanwezig. De man zelf kan niet alle blaam krijgen, want er was veel onenigheid met de grote studiobonzen en er werd veel gesnoeid in ‘The Great Moment’. Wat een groots moment kon worden, werd uiteindelijk een middelmatig verhaal van pakweg 80 minuten. De boodschappen van de film zijn zeker mooi, maar ietwat karikaturaal uitgewerkt. Zo wordt Mortons voormalige professor afgebeeld als een boze jaloerse man, waardoor de kritiek op de hautaine houding van de ivorentoren academici er nogal dubbeldik op ligt. De finale twist is dan wel weer mooi, maar, alweer, wat te geforceerd. Bovendien wordt de film onterecht bestempeld als een komedie, want het is zelden grappig, op een paar geestige oneliners na. Het geheel voelt gewoonweg te generiek aan, wat zeer spijtig is, want Sturges bewees al dat hij zoveel beter kon.
Net zoals in vele van zijn andere films verschijnen er bekende gezichten op het grote scherm. Preston Sturges stond er om bekend, tot grote frustratie van de studiobazen, om graag samen te werken met bepaalde acteurs. Mensen zoals Al Bridge, Arthur Hoyt en William Demarest waren frequent te zien in zijn films en speelden geen onbelangrijke rollen. Ze werden de zogenaamde ‘Stock Company’ genoemd. Omdat Sturges hen dankbaar was voor zijn vroegere succes, wilde hij hen helpen om een graantje mee te pikken. Demarest, een van zijn favoriete acteurs, kreeg al grote rollen in topwerken als ‘Sullivan’s Travels’ en ‘The Miracle of Morgan’s Creek’. Ook in ‘The Great Moment’ speelt hij een personage van enige betekenis, maar Demarest is beduidend minder sterk en grappig dan in vorige films. Hij moet een onnozele clown spelen, die als eerste patiënt succesvol onder verdoving een tand liet uittrekken. Omdat de film zo hard de focus legt op T. W. Morgan, worden de overige karakters naar de zijlijn geschoven. Hierdoor kan de rest de show niet stelen, en laat dat net iets zijn, waar Sturges zo in uitblonk. De man slaagde er telkens in om enorm krachtige en grappige bijrollen te ontwikkelen, dankzij zijn geestige en sterke zelfgeschreven scripts.
‘The Great Moment’ voelt aan alsof het zelf te veel ether heeft ingeademd en in een lange slaap is gedommeld. Het is simpelweg een levenloze film zonder ziel of will to live. Misschien dat het genre Sturges ook niet echt lag. Een goede biopic is op zich al een lastige taak, en zeker als je specialiteit komedies zijn met sterke bijpersonages. De focus die op het hoofdpersonage ligt, zorgt ervoor dat je de rest wat uit het oog verliest, en die ‘rest’ was net waar de regisseur zoveel aandacht aan besteedde. Daarnaast is het verhaal an sich niet het meeste aantrekkelijke thema om een film over te maken. Desalniettemin slaagt Sturges er toch in om een consistente en, toch wel, interessante film ervan te maken. Het blijft gewoon een spijtige zaak, want het had een even greater moment kunnen zijn. Dus als je meer wil te weten komen over dit interessante stukje wetenschapsgeschiedenis, dan is deze film absoluut voor jou!
Nick Majchrowicz
Waardering: 2.5
Speciale vertoning: Written and Directed by Preston Sturges, Eye Filmmuseum (21 september – 15 oktober 2023)