The Man in the Iron Mask (1998)

Regie: Randall Wallace | 132 minuten | actie, drama, avontuur, geschiedenis | Acteurs: Leonardo DiCaprio, Jeremy Irons, John Malkovich, Gérard Depardieu, Gabriel Byrne, Anne Parillaud, Judith Godrèche, Edward Atterton, Peter Sarsgaard, Hugh Laurie, David Lowe, Brigitte Boucher, Matthew Jocelyn, Karine Belly, Emmanuel Guttierez

De Drie Musketiers, wie kent ze niet? Nog steeds groeien kinderen op met de spannende verhalen over Porthos, Aramis, Athos en de vierde musketier D’Artagnan. Ze zijn een creatie van de Franse schrijver Alexandre Dumas père, maar gebaseerd op historische personen, die daadwerkelijk de eregarde vormden van de Franse koning Lodewijk XIII. Minder bekend zijn de latere verhalen over de musketiers, ook al zijn ook die meerdere malen verfilmd. In ‘The Man in the Iron Mask’ zijn de musketiers flink op leeftijd en allang niet meer in dienst van de koning. Maar ze vormen op een bepaalde manier nog wel steeds een groep.

De jonge Lodewijk XIV (Leonardo DiCaprio) is inmiddels aan de macht, maar hij gedraagt zich nog niet bepaald als een verlicht heerser. Hij heeft zijn oog laten vallen op de (bijna) verloofde van Raoul, de zoon van Athos (John Malkovich), en wil haar als vrouw. Verder maakt hij zich niet bepaald geliefd onder het volk door niet voor voldoende voedsel te zorgen. De musketiers (met uitzondering van D’Artagnan (Gabriel Byrne) die zijn belofte aan de koning trouw moet blijven) beramen een plan om de koning af te zetten. Aramis (Jeremy Irons) weet van een geheimzinnige gevangene, de man met het ijzeren masker, die de tweelingbroer van de koning is en hem vanwege de gelijkenis zou kunnen vervangen, zonder dat iemand het doorheeft.

Het verhaal van de film is losjes gebaseerd op Dumas’ boek ‘Le Vicomte de Bragelonne ou Dix Ans Plus Tard’ (De Burggraaf van Bragelonne of Tien Jaar Later), dat geldt als het slotdeel van de Drie Musketierstrilogie. Dumas is degene die de theorie heeft uitgewerkt dat de man in het ijzeren masker de tweelingbroer van Louis XIV was. Maar veel meer dan dat gegeven ontleent de film niet aan het boek. Karakters hebben in deze verfilming dikwijls andere motivaties dan in het oorspronkelijke verhaal en belangrijke gebeurtenissen uit het boek worden weggelaten of volstrekt verdraaid. En daar wordt het geheel zeker niet beter van.

Laten we het oorspronkelijke verhaal buiten beschouwing, dan nog valt op hoe idioot sommige scènes zijn uitgewerkt. Een van meest bizarre staaltjes van ongeloofwaardig scriptschrijven is wel de bevrijding van de man in het ijzeren masker uit zijn gevangenis. Hiervoor doet Aramis zich bij binnenkomst voor als een dikke pater en moet de gevangene zich bij de ontsnapping onder diens cape vastklemmen aan zijn bevrijder. Los van dat dit extreem onwaarschijnlijk is, moet het ook fysiek onmogelijk zijn om onopvallend te lopen als je het gewicht van een volwassen man voor je borst met je meedraagt.

Gelukkig wordt er veel goedgemaakt door verrassend sterk spel van vooral Gabriel Byrne en Jeremy Irons. Twee topacteurs die absoluut een intrigerender script hadden verdiend. Ook John Malkovich als Athos is zeer de moeite waard en DiCaprio weet knap de tweelingbroers verschillend gestalte te geven. De enige die compleet verkeerd is gecast, is Gérard Depardieu als Porthos. Het is al kwalijk genoeg dat het karakter voor de comic relief wordt gebruikt, maar Depardieu speelt hem dan ook nog eens te dik aangezet (letterlijk en figuurlijk), waardoor hij ontzettend uit de toon valt.

‘The Man in the Iron Mask’ had met een beter script een ontzettend goede film kunnen zijn, die het avontuurlijke van de degenzwaaiende helden combineert met het persoonlijke drama van het ouder worden. Nu is het slechts bij vlagen een sterke film, voornamelijk als Gabriel Byrne in beeld is. Jammer dat er niet meer van gemaakt is.

Wouter de Boer

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 26 maart 1998