The Wakhan Front – Ni le ciel ni la terre (2015)
Regie: Clément Cogitore | 100 minuten | drama, fantasie, thriller, oorlog | Acteurs: Jérémie Renier, Swann Arlaud, Marc Robert, Kévin Azaïs, Finnegan Oldfield, Christophe Tek, Clément Bresson, Sâm Mirhosseini, Edouard Court, Steve Tientcheu, Hamid Reza Javdan, Aria Faghih Habibi, Seyed Jafar Mirhosseini, Dean Mirhosseini, Yashar Vah, Patrick Ligardes, Michaël Vander-Meiren
‘John Ford meets M. Night Shyamalan’, zo omschreef Clement Cogitore zijn film ‘The Wakhan Front’ (2015) voorafgaand aan de international premiere op het filmfestival van Cannes. Vrij vertaald betekent dat hij een oorlogsfilm aflevert waarin mystiek een centrale rol speelt. De oorspronkelijke Franse titel ‘Ni le ciel, ni la terre’ – ‘Hemel noch aarde’ – is eigenlijk veelzeggender, aangezien we hier meer te maken hebben met bovennatuurlijke krachten dan met wapengekletter en oorlogsgeweld. De gebeurtenissen spelen zich af in de Wakhan-vallei in Afghanistan, nabij de grens met Pakistan. Legertroepen trekken zich langzaam maar zeker terug uit het gebied en een Franse militaire eenheid is namens de NAVO aanwezig om de Taliban, die deze regio in zijn macht heeft, in de gaten te houden en de leider van het gezelschap, kapitein Antares Bonassieu (de altijd uitstekende Jérémie Renier) neemt die taak uitermate serieus. Ook al gebeurt er vrij weinig en slijten de Franse militairen hun dagen voornamelijk met gewichtheffen om in vorm te blijven, veel wachten en een beetje observeren. De nabijgelegen nederzetting wordt voornamelijk bevolkt door herders die hun weerstand tegen de buitenlandse inmenging allang hebben laten varen, al zullen ze niet zomaar hun medewerking verlenen.
De status quo die ontstaan is tussen de militairen en de plaatselijke bevolking heeft iedereen in slaap gesust. Maar dan gebeuren er ineens vreemde dingen. Bonassieu vermoedt dat een inheems ritueel, waarbij een schaap ’s nachts in de vallei aan een metalen paal wordt vastgebonden, een manier is voor de lokale bevolking om met de Taliban te communiceren. Wanneer twee van zijn mannen tijdens hun nachtdienst van de aardbodem verdwijnen, meent hij zeker te weten dat de Taliban er meer van weten. Maar ook zij hebben te maken met mysterieuze verdwijningen. De rivaliserende groepen besluiten de strijdbijl voor even te begraven, om dit raadsel tot op de bodem uit te zoeken. Van de koelbloedigheid die de mannen van Bonassieu ooit uitdroegen, is na de zoveelste verdwijning nog maar weinig over. Net als van de autoriteit van de kapitein trouwens. De overgebleven militairen gaan elk zo op hun eigen manier om met de onheilspellende situatie; waar Bonassieu zelf verklaringen probeert te zoeken in mysterieuze dromen, zoeken anderen hun heil in hun geloof. Want, zoals de lokale bevolking zegt, “Dit is Allahs land, met Allahs regels.”
‘The Wakhan Front’ valt op vanwege zijn prachtige camerawerk. Desolate landschappen waar het mysterie en de esoterie vanaf druipt, met name in de nachtelijke scènes. Wie verwacht een verklaring te krijgen voor de mysterieuze verdwijningen, komt bedrogen uit; die geeft Cogitore niet. Zo houdt hij de magie van het onbekende – dat we niet zien maar er wel degelijk is – in stand. Al laat hij de kijker niet helemaal spartelen, want tegen het einde licht hij toch een tipje van de sluier op. De focus ligt echter ook op de verschillende manieren waarop mensen met hun angst voor het onbekende omgaan en in dat opzicht is dit beklemmende mysterie dus menselijker dan je in eerste instantie zou denken van een tegen het spirituele aanhangende mysterie. Cogitore schreef het scenario samen met Thomas Bidegain, die we onder meer kennen van ‘Un prophète’ (2009). De angst die de groep uiteendrijft trekt je als kijker het scherm in en sleurt je in zoverre mee dat je je zelf ook ongemakkelijk gaat voelen. Is er meer tussen hemel en aarde? Waag je aan ‘The Wakhan Front’ en oordeel zelf.
Patricia Smagge
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 31 december 2015