Where in the World Is Osama Bin Laden? (2008)

Regie: Morgan Spurlock | 93 minuten | documentaire | Acteurs: Morgan Spurlock, Alexandra Jamieson

Hebt u ‘Zeitgeist’ gezien? Deze film is gratis te downloaden van een officiële site. Het is een professionele documentaire, die onder andere aantoonbaar wil maken dat de aanslagen van 9/11 een set up waren. Op deze en andere documentaires (zoals het meer populistische ‘Fahrenheit 9/11′ van Michael Moore) bestaan ook weer reacties van weer andere serieuze documentaires waarin experts aan het woord komen die hén weer onderuit proberen te halen. Gekkenwerk!

Dat moet Morgan Spurlock ook gedacht hebben. Hij trekt het ‘feit’ dat Osama Bin Laden de aanval op de Twin Towers en het Pentagon heeft beraamd niet in twijfel en focust zijn onderzoek meer op die andere vraag: “waarom is die man onvindbaar?” Hij stelt niet zozeer dat daar een luchtje aan zou zitten, maar constateert het feit dat het machtigste land ter wereld er al zes jaar niet in slaagt die ene most wanted criminal überhaupt te lokaliseren! Maar meer nog dan dat stelt de toekomstige vader zichzelf de vraag: “op welke wereld zet ik mijn kind?” en “hoe kan ik die wereld ‘beter’ maken?”

Zo trekt hij voor deze film de stoute schoenen aan om alle voor Amerikanen ‘gevaarlijke’ plekjes op de aarde af te reizen, op zoek naar het gezicht van het kwaad. En wat vindt hij? Spiegels, naar zichzelf, naar Amerika en naar heel de westerse en christelijke wereld. Want de zoektocht ontaardt meer in meer in een gezonde confrontatie met de gewone man en vrouw in het Middenoosten, hoe zij in het leven staan (niet veel anders dan ‘wij’), wat hen geluk brengt (eten, scholing en een veilige omgeving voor hun kinderen, komt u bekend voor?) en wat ze van ‘ons’ vinden. Natuurlijk kennen ze ons niet echt en worden zij, net als wij, oogkleppen aangemeten door politici en de media, maar de conclusies zijn toch overal hetzelfde: Amerika en haar agressieve houding houden de Osama en zijn denkbeelden in leven en versterken ze met de dag, net als elke vorm van fanatisme dat doet. En zij maken zich daar net zo veel zorgen over als wij.

Om deze film en de grote reis langs ’s werelds brandhaarden te kunnen maken moest er naast het vinden van een hoop geld nog heel veel andere zaken worden geregeld. Zo kreeg Spurlock tientallen injecties ter voorkoming van allerlei zeer enge ziektes en werd hij getraind in survival technieken, zoals: hoe moet ik mij gedragen als ik ontvoerd wordt, en: hoe overleef ik een granaataanval(!). Deze trainingen bleken achteraf gelukkig overbodig, maar geven in ieder geval aan hoe bang men is. Slechts één maal wordt het echt heet onder de zolen en dat is nota bene in Israël, waar de vriendelijke Spurlock bijna wordt gelyncht door een meute geloofsfanaten. Hij wordt niet boos of gefrustreerd, maar is vooral hoogst verbaasd en ontdaan. Kritiek is niet Spurlocks stijl, het is vooral humor die zijn projecten kenmerkt. Humor die hij nodig had om de verschrikkingen te ondergaan van zijn vorige krankzinnige documentaire ‘Super Size Me’ (2004), waarin hij (ook weer) niet zozeer kritiek had op de fast food industrie, als wel zelf aan den lijve ondervond wat de gevolgen zijn van een maand eten bij McDonalds. Dat zelf ervaren, dat is waar het hem om gaat, niet zomaar wat zeggen, ook iets doen. En hoe doe je dat, hoe hou je dat vol? Met vastberadenheid, maar ook en vooral met veel relativering, Spurlocks belangrijkste survivaltechniek. Zijn humoristische, soms wat naïeve (en dus vrij open) kijk op de zaken redt hem meerdere malen de huid, opent deuren die voor velen gesloten blijven en brengen hem dicht bij ‘de gewone man’, wat het meest boeiende aspect is van deze documentaire. Het zorgt er ook voor dat de film een lichte toon houdt, ondanks het zware onderwerp. Running gag is bijvoorbeeld een prachtige en grappige computeranimatie die Spurlock door de landen leidt, als waren het levels van een computerspel met de einddoel het vinden van Osama Bin Laden. Alles goed en wel, maar, vindt hij hem nou of niet? Wat denkt u zelf?

Arjen Dijkstra

Waardering: 4

Bioscooprelease: 11 september 2008