Breach (2007)

Regie: Billy Ray | 110 minuten | drama, thriller | Acteurs: Chris Cooper, Ryan Phillippe, Laura Linney, Caroline Dhavernas, Gary Cole, Dennis Haysbert, Kathleen Quinlan, Bruce Davison, Jonathan Watton, Tom Barnett, Jonathan Potts, David Huband, Catherine Burdon, Scott Gibson, Courtenay J. Stevens, Clare Stone, Jonathan Keltz, Richard Fitzpatrick, Melissa Thomson, Craig Eldridge, Jonathon Whittaker, Reagan Pasternak, Mary Jo Deschanel

Bovengemiddelde, maar wat fletse thriller met een glansrol voor Chris Cooper als de FBI-agent Robert Hanssen, die in februari 2001 ontmaskerd werd als verrader. Regisseur Billy Ray, die in 2003 debuteerde met ‘Shattered Glass’, lijkt hier – net als in voornoemde film – geïnteresseerd te zijn in verhalen waarin bedrog en een web van leugens in geruchtmakende èn waargebeurde verhalen een rol spelen.

De absolute ster van de film is Chris Cooper, die weer een memorabele rol aan zijn indrukkende cv toevoegt. Zijn Robert Hanssen is een niet passend puzzelstukje in zowel zijn sociale als werkomgeving. In zijn werk is hij niet de meest ideale baas, maar een achterdochtige loner die maar weinig opheeft met zijn collega’s en ongeschikte O’Neill en vooral geobsedeerd lijkt met de gebrekkige veiligheid op het gebied van technologie bij de FBI. In zijn sociale omgeving lijkt hij zich niet goed te kunnen uiten en doet hij te hard zijn best om perfect over te komen. Het is knap van Cooper dat hij iets griezeligs over zich heeft, zonder dat je er direct de vinger op kunt leggen wat er precies mis met zijn persoonlijkheid. Dat ondervindt ook de jonge, ambitieuze aspirant-agent Eric O’Neill, die als zijn assistent wordt aangewezen. Ryan Phillippe neemt die rol op zich, maar kan zich absoluut niet meten met Cooper. Zijn cruciale rol weet hij te weinig overtuigend uit te beelden, zodat je nooit geloofd dat hij de geslepen Hanssen maandenlang om de tuin wist te leiden.

O’Neill kreeg de opdracht om Hanssen in de gaten te houden van zijn superieuren vanwege “seksuele afwijkingen”. Pas later wordt hem verteld hoe de vork echt in de steel zit en dat de FBI hem verdenkt van spionage en landverraad. Er blijkt een hele unit met meer dan 50 mensen op de zaak te zitten, onder leiding van FBI-agenten Plesac (Dennis Haysbert, vooral bekend van “24”) en Burroughs (Laura Linney). De laatste is O’Neill’s directe contactpersoon, maar zij maakt het de onervaren agent-in-opleiding bepaald niet makkelijk. O’Neills relatie met zijn vrouw Juliana (Caroline Dhavernas) wordt er niet beter op, als Hanssen en diens vrouw Bonnie (Kathleen Quinlan) zich ook in hun persoonlijke leven dringen. De zaak van Robert Hanssen is, gezien de politieke en internationale consequenties explosief en uitermate interessant. Gebombardeerd worden tot de grootste spion in de Amerikaanse geschiedenis is tenslotte niet niks. Genoeg om een ijzingwekkende en beklemmende thriller op te leveren, zelfs als de uitkomst bij de kijker bekend is.

Zowel de kracht als de zwakte van de film is de alledaagse normaliteit, misschien zelfs wel banaliteit, die ‘Breach’ uitstraalt. Enerzijds wordt in scènes waarin oppervlakkig gezien nauwelijks iets gebeurt, getoond hoe een lichtelijk creepy leidinggevende in een overheidsbureaucratie omgaat met een ondergeschikte, die hij langzaam als een protegé gaat beschouwen. De verbittering die Hanssen voelt over het feit dat hij miskend en ondergewaardeerd wordt door de FBI-leiding, maakt hem wellicht helemaal niet zo verschillend van duizenden andere ambtenaren.

Juist dat zorgt voor onbehaaglijke gedachten over Hanssens visie op het patriottisme en de loyaliteit, die hij telkens zo benadrukt. Anderzijds is het juist die ‘normaliteit’, die ervoor zorgt dat het feit dat het hier om zulke verstrekkende zaken gaat, nauwelijks doordringt. Het wordt nooit echt spannend en indringend genoeg om op het puntje van je stoel te zitten. En dat is, gezien de staatsgeheimen en de nationale veiligheid van de VS die op het spel staat, toch wel een tekortkoming. Maar de film wordt gered voor het sublieme spel van Cooper en alleen daarom al toch een aanrader.

Hans Geurts