Ieri, oggi, domani (1963)

Regie: Vittorio de Sica | 117 minuten | komedie, romantiek | Acteurs: Sophia Loren, Marcello Mastroianni, Aldo Giuffre, Agostino Salvietti, Lino Mattera, Tecla Scarano, Silvia Monelli, Carlo Croccolo, Pasquale Cennamo, Tonino Cianci, Armando Trovajoli, Tina Pica, Gianni Ridolfi, Gennaro Di Gregorio

In ‘Ieri, oggi, domani’ (gisteren, vandaag, morgen), van de grootse regisseur Vittorio De Sica, – wiens ‘Ladri di biciclette’ vaak in de top tien van beste films aller tijden te zien is – zien we Marcello Mastroianni en Sophia Loren in drie verschillende korte films figureren, waarin ze steeds een verhouding met elkaar hebben. Al gaat het hier niet zozeer om liefde te laten zien in verschillende tijdperken, zoals Hou Hsiao-hsien in zijn ‘Three Times’ deed, ook met gebruikmaking van steeds dezelfde acteurs (Qi Shu en Chen Chang), het betreft wel steeds compleet verschillende personages en verhoudingen.

De verzameling films is wellicht wat oneven, zowel qua lengte als inhoud, maar ze hebben allemaal zo hun eigen geneugten, met als constante bron van interesse natuurlijk miss Loren zélf. Zij weet de verschillende personages allemaal een eigen gezicht te geven en zo toch behoorlijk adequaat haar acteerbereik te laten zien, ook al is het allemaal betrekkelijk luchtig. En Mastroianni vult haar perfect aan door haar de ruimte te geven en feitelijk als aangever te fungeren.

In het eerste, en tevens langste, segment speelt Sophia de rol van Adelina Sbaratti, die getrouwd is met Carmine (Mastroianni), en zwart sigaretten verkoopt op straat in Napels. Ze hebben zich in de schulden gewerkt, en in het begin van de film zien we de schuldeiser bij Carmine langskomen om beslag te leggen op de meubelen. Direct wordt hier de toon en aard van de film neergezet. Om te beginnen is er de mooie sfeerzetting, met shots van die typische, oude Italiaanse straatjes en de aparte architectuur met patio’s, balkonnetjes, en galerijtjes. Vervolgens is er het solidariteitsgevoel dat we meteen meekrijgen wanneer blijkt dat iedereen in het dorp heeft meegeholpen om snel de meubels te verstoppen voor de aankomst van de schuldeiser. Ook is er het vrolijke karakter van de dorpelingen dat meespeelt, zoals de timmerman op straat die regelmatig een lied in operastijl en gehore brengt, en de groep kinderen die huppelend over straat loopt terwijl ze de situatie van Adelina bezingen, die zwanger is, maar tevens een gevangenisstraf boven het hoofd hangt: “Ze kunnen haar niet arresteren, met zo’n buik”. De interessante clausule dat zij niet gearresteerd kan worden zolang ze zwanger is, en de zes maanden hierna, zetten Adelina ertoe aan om achter elkaar kinderen te baren. Net als ze haar willen arresteren, blijkt ze weer een doktersbriefje te hebben, dat ze zwanger is. Ze produceert er uiteindelijk zeven, haar man hiermee compleet uitputtend, maar kan toch niet voorkomen dat ze in de gevangenis terechtkomt. Mooi is nu weer die gemeenschapszin: iedereen in het dorp berekent een speciale toeslag om Adelina uit de gevangenis te kunnen krijgen. Of je nu bij de bakker komt, of gebruik maakt van de diensten van een prostituee, overal wordt er een gedeelte van de prijs in een Adelina-toeslagpotje gestopt. Ook grappig is hoe Carmine als werkpaard wordt gezien, als producent van kinderen, die op een gegeven moment problemen krijgt met zijn vruchtbaarheid. De dokter adviseert Adelina hem even rust te geven. Immers, “een moe paard geef je niet de zweep, maar zet je op stal”.

Het tweede, weinig opmerkelijke, verhaaltje, gaat over de rijke Anna Molteni, die Renzo, met wie ze een verhouding heeft, probeert voor te houden, dat ze niet om haar geld geeft en het juist een last voor haar is. Ze wil ook gewoon liefde als ieder ander, en voelt zich nu van binnen leeg. Gedurende de circa twintig minuten die de film duurt, volgen we haar terwijl ze in haar Rolls Royce in de rondte toert in Milaan, met Renzo in de stoel naast haar. We zien mooie shots van de stad, vanuit het gezichtspunt van Adelina, en verder is het geestig om haar slechte rijkunsten waar te nemen. Ze stopt regelmatig net te laat voor de auto voor haar, waardoor ze lichtelijk tegen verschillende wagens opbotst. Zelf kijkt ze hier echter niet van op. Dat ze toch een stuk oppervlakkiger blijkt dan ze Renzo wil doen geloven, blijkt wanneer ze hem even laat rijden en hij een forse deuk in de auto veroorzaakt, omdat hij moet uitwijken voor een jongen en tegen de vangrail oprijdt.

Het laatste verhaaltje heeft weer wat meer te bieden. Hier draait het om de goed verdienende prostituee Mara, die vaak bezoek krijgt van Augusto Rusconi, die haar adoreert, maar die steeds gehinderd wordt wanneer hij de liefde met haar wil bedrijven. Of hij wordt door zijn werk opgebeld, of Mara zelf is kwaad, of ze heeft een kuisheidsgelofte gedaan waarbij ze een week geen seks mag hebben. Dit laatste heeft ze beloofd aan de oma van haar buurjongen die voor priester studeert, maar door zij ontmoeting met de vrije, flirtende Mara op het balkon, zijn pij aan de wilgen wil hangen. Erg komisch en vlot verteld, met een (hyper)actieve, vermakelijke Mastroianni, en een beeldschone Loren, die hier haar beroemde striptease act laat zien.

‘Ieri, oggi, domani’ is een prima verzameling films met La Loren en Mastroianni; geen hoogstaand drama, maar gewoon luchtige, sfeervolle kost, met mooi camerawerk, uitstekende regie, en twee sprankelende acteurs.

Bart Rietvink