Mire Bala Kale Hin (2001-2003)

Regie: Katariina Lillqvist | 54 minuten | animatie | Verteller: Priscilla Bergey

Katariina Lillqvist is de bekendste Finse filmmaakster op het gebied van animatie. Ze werd deels opgeleid in haar geboorteland, maar studeerde tevens in de Tsjechische hoofdstad Praag, dat al sinds jaar en dag bekend staat om zijn hoogstaande animaties met poppen. Die invloed is zeker ook zichtbaar in ‘Mire Bala Kale Hin’, waarbij ze ook intensief samenwerkte met bekende Tsjechische animators van de Hafan Film Studios.

Lillqvist heeft een grote sociale bevlogenheid en maakte een aantal korte films over de Roma, die tussen 2001 en 2003 werden uitgebracht. In haar werk schuwt ze ook de controverse niet. Servië was in 1996 woedend toen ze Kafka’s novelle “De plattelandsdokter”, ook wel ‘Maalaislääkäri’ of ‘The Country Doctor’ genoemd, situeerde in Sarajevo. Ze werd zelfs met de dood bedreigd, maar won op het filmfestival in Berlijn wel de Zilveren Beer voor haar film.

In 2008 veroorzaakte ze in haar eigen land veel ophef met ‘Butterfly from the Urals’. Hierin portretteerde ze de vermeende homoseksuele relatie tussen de Finse maarschalk en President Mannerheim met zijn Kirgizische bediende. Mannerheim is in Finland voor veel mensen een nationale held, die dapper tegen de communisten vocht tijdens de burgeroorlog na Finlands onafhankelijkheid van Rusland (1918) en later tegen Stalin’s Rode Leger (vanaf 1939). De kritiek van Lillqvist op Mannerheim, die zich zelf erg links in het politieke spectrum bevindt, werd niet erg gewaardeerd. Opnieuw volgden bedreigingen en haatmail.

‘Mire Bala Kale Hin’ is een raamvertelling, waarin het Roma-meisje Maruska door haar vader en grootmoeder een aantal verhalen voor het slapengaan wordt verteld over de omzwervingen van haar volk. Ondanks de soms hoopvolle toon, maakt Lillqvist duidelijk dat de Roma verschoppelingen zijn, die overal gehaat en vervolgd worden. Troost wordt er gevonden in de muziek. De films bestaan, naast een proloog ‘Tales of the Endless Roads’ en de epiloog ‘Twelve Months’, uit de volgende verhalen: ‘Romany Mirror’, waarin een magische spiegel centraal staat en de Roma het hof van een koning in de woestijn opluisteren met hun muziek, wat zeer tegen de zin is van de soldaten van de garde.’Legend of Black Sarah’, dat zich in Caïro afspeelt en Sarah, de Roma-dochter van de beste smid van Egypte, een mysterieuze vrouw in een blauw gewaad verbergt voor Romeinse soldaten en later met haar meegaat. De vrouw blijkt heel bijzonder te zijn. ‘The Dog of Balthasar’, over de Spaanse bevelhebber van Utrecht tijdens de Tachtigjarige Oorlog en zijn hond die de Roma bijstaat als ze in gevaar komen door Balthasar’s hardvochtige bewind.’Song of the Gallows’ gaat over een Finse koning, die een bruid vindt, maar geen muzikanten kan vinden om zijn bruid tevreden te stellen. Gelukkig snellen de Roma te hulp.

De bekende animator Alfons Mensdorff-Pouilly was de hoofdverantwoordelijke voor de poppenanimaties, uiteraard ondersteund door een heel team, waaronder setontwerper Minna Soukka en de muziek van onder andere Alec/Arkadi Kopyt. Lillqvist schreef het scenario samen met Margita Reiznerová en de Engelse vertelstem is van Priscilla Bergey. Het is heel knap gemaakt en ondanks het poppenspel, zeker niet (alleen) voor kinderen. De boodschap van tolerantie en begrip in een harde, kille wereld wordt ondersteund door prachtige en melancholieke vioolmuziek. Zowel de vorm als de inhoud zal niet iedereen aanspreken, maar ‘Mire Bala Kale Hin’ is zeker de moeite waard.

Hans Geurts