Room and a Half – Poltory komnaty ili sentimentalnoe puteshestvie na rodinu (2009)
Regie: Andrey Khrzhanovskiy | 130 minuten | biografie | Acteurs: Aleksandr Bargman, Sergei Barkovsky, Aleksei Devotchenko, Grigoriy Dityatkovskiy, Sergey Dreiden, Alisa Frejndlikh, Svetlana Kryuchkova, Aleksandr Lenkov, Nikolay Marosanov, Vladimir Rozygraev, Artyom Smola, Sergei Yursky
“De makers willen onderstrepen dat deze film een werk van fictie is”, zo begint de aftiteling van ‘Room and a Half’. Een enigszins merkwaardige mededeling bij een verhaal over Nobelprijswinnaar Joseph Brodsky. Maar wie een beetje bekend is met het leven van de van oorsprong Russische dichter, had het allang in de smiezen moeten hebben. Verbannen in 1972 vanwege zijn “anti-sociale denkbeelden” (lees: hij slikte de sovjetpropaganda niet voor zoete koek), heeft hij nooit meer zijn geliefde Rusland kunnen bezoeken. Terwijl de Joseph Brodsky uit de film juist wel terugkeert naar zijn geboortestad Leningrad (het huidige Sint-Petersburg).
Wat is de film dan wel, als het geen puur biografisch document is? Een interpretatie van het leven van een verbannen schrijver. Vol kleurrijke anekdotes, stijlvolle animaties en zorgvuldig gekozen flarden uit het oeuvre van Brodsky. Dit alles doorspekt met archiefbeelden waarin veelal à la ‘Forrest Gump’ personages uit de film in verwerkt zijn. Niet altijd even overtuigend, overigens, maar dat lijkt bewust te zijn gedaan. Als om te onderstrepen dat het om een herinnering gaat, waarin Brodsky zichzelf plaatst.
Want de film speelt zich hoofdzakelijk in het hoofd van Brodsky af. De Brodsky die zijn jeugd memoreert terwijl hij op de pont naar Leningrad zit. En die daarmee ook de verteller van het verhaal is, zonder dat hij aanvankelijk zijn mond opendoet. De ouwe Brodsky mijmert vooral, peinzend voor zich uitkijkend. Des te levendiger is zijn jonge ik, die alles wil ontdekken wat er maar in de wereld te ontdekken valt. En zijn studenten-ik, die zich afzet tegen de gevestigde orde van Russische schrijvers.
Voor wie al wat voorkennis bezit, zullen bepaalde passages een feest van herkenning zijn. Maar ook zonder kennis van het leven van Brodsky, is dit een bijzondere en interessante film. De animaties, die vooral in de eerste helft veel gebruikt worden, werken hypnotiserend, evenals het gebruik van verschillende kleurschakeringen voor diverse scènes. Afwisselend in sepia, zwart/wit, beige of full-colour, met tussendoor nog eens de verschillende animaties die nu eens volledig in kleur zijn en dan weer als een soort schaduwspel zich afspelen.
Hoewel wat aan de lange kant, weet ‘Room and a Half’ te betoveren door de wonderlijke combinatie van filmstijlen en het frequente gebruik van aanstekelijke humor. De archiefbeelden maken bovendien nieuwsgierig naar de rijke Russische historie. De liefde van regisseur Andrey Khrzhanovskiy (die vooral naam heeft gemaakt in de animatiewereld) is voelbaar en zichtbaar in elke scène. Het is een mooi eerbetoon geworden aan een belangrijk figuur uit de niet onaanzienlijke Russische literatuurgeschiedenis.
Wouter de Boer