Shadow Dancer (2012)

Regie: James Marsh | 100 minuten | drama, thriller | Acteurs: Andrea Riseborough, Clive Owen, Gillian Anderson, Aidan Gillen, Domhnall Gleeson, Brid Brennan, David Wilmot, Stuart Graham, Martin McCann, Tom Bennett, Bradley Burke, Una Carroll, Andrew Holohan, Mark Huberman, David Kendellen, Michael McElhatton, Anna Elizabeth McGrath, Alan O’Neill, Niamh O’Rourke, David Ryan, Jamie Scott, Daniel Tatarsky, Morgan Watkins

De BBC-produktie ‘Shadow Dancer’, van de hand van James Marsh (van de Oscarwinnende documentaire ‘Man on Wire’), vertelt het verhaal van de Ierse Collette McVeigh (Andrea Riseborough) in een bijzonder onrustige periode in de geschiedenis van het land van whiskey, bier en groene heuvels. In een korte proloog die zich begin jaren zeventig afspeelt, krijgen we te zien wat haar en haar twee broers ertoe aangezet moet hebben om zich aan te sluiten bij de IRA. Nu, in 1993, zien we haar in een metro in Londen. Een leren tas vastgeklemd op haar schoot. Het duurt niet lang of je beseft wat daar in moet zitten. 

Collette wordt na het falen van haar missie opgepakt door de MI5. Met die indrukwekkende scène – zonder dialogen – slaagt Marsh er in een ijzingwekkende sfeer neer te zetten. De jonge vrouw maakt kennis met MI5 agent Mac (Clive Owen), die haar ervan probeert te overtuigen dat er een uitweg is, als ze maar mee wil werken. Aanvankelijk moet Collette hier niets van weten, maar wanneer ze beseft dat ze haar zoontje Mark (Cathal Maguire) niet zal zien opgroeien als ze niet ingaat op de eisen van de rustige en vertrouwen opwekkende agent, geeft ze schoorvoetend toe. En zo wordt ze een spion. In ruil voor informatie over de handelingen van haar broers Gerry en Connor (Aidan Gillen en Domhnal Gleeson), die dieper in de IRA verwikkeld zitten dan hun zus, wordt haar gevangenisstraf kwijtgescholden.

Andrea Riseborough draagt de film op haar tengere schouders. Haar innerlijke conflict wordt in elke scène duidelijk, mede geholpen door intense close-ups. De momenten waarop zij alleen maar de eerste functie uit de subtitel (Mother – Daughter – Sister – Spy) vervult, zijn van een ontroerende tederheid. Trouwens: hoeveel die vier woorden ook doen denken aan die andere recente, ijzersterke spionagethriller naar het boek van John Le Carré, was het wel een betere titel geweest dan het ambigue ‘Shadow Dancer’, dat associaties met een heel ander soort film oproept en hoogstwaarschijnlijk daardoor ook potentiële kijkers zal afschrikken.

Naast Riseborough imponeert Clive Owen ook weer eens, al is dat geen verrassing. Zijn wisselwerking met de hoofdrolspeelster is fantastisch, evenals die met zijn baas, gespeeld door Gillian Anderson (in een kleine, maar goede rol). De tweestrijd van zijn personage wordt door Owen subliem naar het scherm gebracht, hij wordt heen en weer geslingerd tussen zijn hart-voor-de-zaak en zijn diepe verlangen zijn belofte aan Collette na te komen.

De aandacht voor de setting betaalt zich eveneens uit: veel van ‘Shadow Dancer’ speelt zich af in het huis waar Collette met haar familie woont en het tijdsbeeld is tot in de puntjes authentiek. Iets ongenuanceerder, maar desondanks niet minder doeltreffend, is de keuze om Collette een felrode regenjas te laten dragen, waardoor haar personage niet alleen symbolisch in enkele scènes sterk afsteekt tegen haar grimmige omgeving.

‘Shadow Dancer’ blinkt uit in het niet tonen van het vanzelfsprekende. Met de keuze om de camera in de proloog op de jonge, kralen rijgende Collette te houden, in plaats van haar broertje Sean naar buiten te volgen, zet Marsh daarmee al de toon. ‘Shadow Dancer’ vertelt alleen het hoogst noodzakelijke, het tempo is langzaam en de sfeer is overheersend grauw en kil. Het scenario, van de hand van Tom Bradby (tevens schrijver van de roman waarop ‘Shadow Dancer’ gebaseerd is), is namelijk naast absoluut onvoorspelbaar, niet erg vlot. Nadeel daarvan is dat ‘Shadow Dancer’ net niet zo aangrijpend als het zou kunnen zijn. Dat neemt niet weg dat de film je ruim anderhalf uur lang meer dan geboeid weet te houden en je aan het nadenken zet over deze intrigerende, nog steeds gevoelig liggende periode in de Europese geschiedenis.

Monica Meijer

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 20 september 2012
DVD-release: 23 april 2013