Spoorloos (1988)

Regie: George Sluizer | 107  minuten | drama, horror, thriller | Acteurs: Bernard-Pierre Donnadieu, Gene Bervoets, Johanna Ter Steege, Gwen Eckhaus, Bernadette Le Saché, Tania Latarjet, Lucille Glenn, Roger Souza, Caroline Appéré, Pierre Forget, Didier Rousset, Raphaeline, Robert Lucibello, David Bayle, Doumee    

Saskia heeft last van een terugkerende nachtmerrie, waarin ze in een gouden ei zit opgesloten en eeuwig in eenzame duisternis moet blijven leven. Op het moment dat ze dit echtgenoot Rex vertelt valt hun auto stil in een lange onverlichte tunnel.

Dit is de onheilspellende proloog waarmee scenarioschrijver Tim Krabbé zijn toch al ijselijk spannende novelle ‘Het gouden ei’ aanvult. Het is het begin van een werkelijke nachtmerrie: het verdwijnen van de geliefde in het absolute niets, een niets zo leeg dat de achterblijver zelf ook wil verdwijnen. De oerangst van de mens, gekoppeld aan de mythe van Orpheus en Eurydice.

De setting: een kibbelend paartje op de Franse autoroute dat het weer goed maakt en daarna nog meer van elkaar houdt dan voorheen, in de lome zon met het etappeverslag van de Tour de France op de achtergrond. En dan het plotselinge niets.

Dit is Neder-horror en dat is niet sarcastisch bedoeld. Het boek was al goed, maar Krabbé en George Sluizer weten er nog een schepje bovenop te doen. Weliswaar met een weinig in het oog springende  zij het degelijke – hoofdrolspeler (Bervoets), maar het verhaal kan het hebben. Krabbé en Sluizer maken van een brave huisvader  Lemorne – een boodschapper des doods, de fantoomredder van de geobsedeerde Rex, die op zoek is naar zijn identiteit. Lemorne krijgt aan het slot zelfs Messiaanse trekken. De onderkoelde Donnadieu overtuigt als Jekyll & Hide van deze film, die onder Henny Vrientens vrolijke Franse klanken zijn kille daad voorbereidt. Johanna Ter Steege, die als Saskia een Europese filmprijs (Felix) kreeg voor de beste vrouwelijke bijrol, is de ultieme poldergeliefde, met sproetjes en driekwartsbroek.

Geen wereldklassieker misschien, maar dat is grotendeels toe te schrijven aan het beperkte budget; ‘Spoorloos’ is geen ‘Aanslag’ of ‘Karakter’, de film kan zich vanwege de prachtig verbeelde liefdeshorror wel meten met de grote Hollandse boekverfilmingen en met de beste scripts uit Hollywood. In 1993 liet Sluizer Jeff Bridges (Lemorne), Kiefer Sutherland (Rex) en Sandra Bullock (Saskia) de dans met de dood nog eens overdoen. Krabbé noemde deze tweede ‘Vanishing’ geen verfilming maar een verkrachting. Het is geen toeval dat de Amerikaanse remake een mindere thriller is: Hollanders kunnen het ook, en soms zelfs beter; zonder special effects of happy end.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 4

Bioscooprelease: 27 oktober 1988
DVD-release: 1 februari 2019 (exclusief bij de Volkskrant)
DVD-release: 23 april 2019