Violeta Went to Heaven – Violeta se fue a los cielos (2011)

Regie: Andrés Wood | 110 minuten | biografie, muziek | Acteurs: Francisca Gavilán, Thomas Durand, Christian Quevedo, Gabriela Aguilera, Roberto Farías, Marcial Tagle, Juan Quezada, Sergio Piña, Daniel Antivilo, Pedro Salinas, Ana Fuentes, Stephania Barbagelata, Patricio Ossa, Vanesa González, Luis Machín, Francisco Acuña, Eduardo Burlé, Pablo Costabal, Jaime McManus, Roxana Naranjo

‘Gracias a la vida (que me ha dado tanto)’, bedankt voor het leven (dat me zo veel heeft gegeven). Befaamde Spaanse en Latijns-Amerikaanse artiesten namen dat klassieke lied op, onder wie Placido Domingo en Mercedes Sosa. De versie van Joan Baez uit 1974 geniet ook in de VS en Europa bekendheid. Het liedje werd in 1966 gecomponeerd door Violeta Parra, de Chileense folkartieste en kunstenares die gezien wordt als de grondlegger van de ‘Nueva Canción’, een muziekstroming die traditionele muziek en sociaal engagement met elkaar verbond. Over haar intense maar tragische leven gaat de biografische film ‘Violeta Went to Heaven’ (2011) van de Chileense filmmaker Andrés Wood (bekend van ‘Machuca’ uit 2004, een autobiografisch drama dat zich afspeelt ten tijde van de staatsgreep van Pinochet in 1973). ‘Violeta Went to Heaven’ won de Grand Jury Prize in de categorie World Cinema Drama op het Sundance Festival en was de Chileense inzending voor de Academy Awards. Opmerkelijk genoeg ontbreekt ‘Gracias a la vida’ in de film; daar krijgen we echter zo’n twintig andere prachtige folksongs voor terug.

Het verhaal is gebaseerd op de memoires van Angél Parra, de zoon van Violeta (en heel wat andere familieleden) die net als zijn moeder muzikant is geworden. Wood heeft geen conventionele biopic gemaakt. Natuurlijk zien we fragmenten van verschillende fases in het leven van Violeta Parra (Francesca Gavilán), maar de regisseur neemt het niet zo nauw met de chronologie. Rode draad is een interview in 1962 – vijf jaar voor haar dood – waarin de rap van de tongriem gesneden Violeta zich het hemd van het lijf laat vragen door een conservatieve Argentijnse tv-presentator (Luis Machin) over haar leven, carrière en passies. Aan de hand van dit gesprek wordt de kijker meegenomen in Violeta’s verhaal: haar grimmige jeugd in het arme zuiden van Chili, waar ze haar vader ten onder ziet gaan aan de alcohol en haar eerste schreden op het podium, als ze met familieleden een rondreizend muziektheater vormt. Veelzeggend en indrukwekkend is de scène waarin ze voor het eerst alleen de hoofdrol voor zich opeist met een politiek getint strijdlied waarbij ze zichzelf begeleid met een trom: net als het publiek ter plaatse ben je ook als kijker overdonderd door haar even krachtige als betoverende aanwezigheid.

Violeta was niet alleen politiek geëngageerd, maar ook een creatieve duizendpoot. Met haar grote liefde, de Zwitserse antropoloog en fluitist Gilbert Favre (Thomas Durand) trekt ze naar Frankrijk, waar ze als eerste Latijns-Amerikaanse artiest haar kunstwerken mag exposeren in het Louvre. Ze heeft dan overigens al de nodige tragedies te verwerken gehad: terwijl zij in Europa was om een doorbraak te forceren, sterft haar jongste dochter door wiegendood. Ook haar andere kinderen, Carmen Luisa (Stéphania Barbagelata) en Angél (Patricio Ossa), staan geregeld op het tweede plan. Pas als ze op het podium staat, voelt Violeta zich vertrouwd. Behalve haar egocentrische en manische trekjes, doet ook haar jaloezie haar vaak de das om; ze jaagt Gilbert ermee weg. Haar complexe karakter luidt zo haar tragische ondergang in.

Violeta Parra was een vat vol tegenstrijdigheden. Enerzijds weet ze precies wat ze wil, anderzijds is ze verschrikkelijk onzeker. Ze laat zich graag omringen door mensen, maar laat niemand tot haar ziel doordringen. En ze wil een goede moeder zijn voor haar kinderen, maar verkiest haar eigen leven en carrière boven die van hen. Actrice Francesca Galiván weet al die complexe eigenschappen samen te brengen tot een intense, gepassioneerde vrouw die we – ook al begrijpen we haar beweegredenen zelden – zonder enige moeite in ons hart sluiten. Het feit dat Gavilán alle liedjes zelf zingt maakt haar performance des te indrukwekkender. Ze draagt de film met trots, passie en overtuiging. Klein nadeel van zo’n allesomvattende performance is dat er geen ruimte is voor andere acteurs om zich te onderscheiden. Laten we dat maar voor lief nemen. Waarin ‘Violeta Went to Heaven’ zich zeker wél onderscheidt, is de schitterende, uiterst sfeervolle cinematografie, die de film bijzonder authentiek maakt. Het dromerige camerawerk sluit perfect aan bij de poëzie en nostalgie van de teksten van Violeta’s liederen. Hoogtepunt is een hartverscheurende versie van ‘El gavilán’ (de havik), waarin de zangeres (en ook de actrice, die al dan niet toevallig ‘havik’ van haar achternaam heet) haar ziel blootgeeft. Kippenvel!

’Violeta Went to Heaven’ is een schitterend, intens drama over het tragische leven van een zangeres die in Nederland maar weinig bekendheid geniet (onterecht), maar in Spaanstalige landen haar stempel heeft gedrukt op de folkloristische muziek. De intensiteit van de liedjes en de beklemmende performance van Francesca Gavilán (onthoud die naam) blijven je nog lang achtervolgen. Indringend en heel mooi!

Patricia Smagge

Waardering: 4

Bioscooprelease: 28 juni 2012
DVD-release: 17 januari 2013