Armageddon Time (2022)

Recensie Armageddon Time CinemagazineRegie: James Gray | 115 minuten | drama | Acteurs: Anne Hathaway, Jeremy Strong, Banks Repeta, Jaylin Webb, Anthony Hopkins, Ryan Sell, Andrew Polk, Tovah Feldshuh, Marcia Haufrecht, Teddy Coluca, Richard Bekins, Dane West, Landon James Forlenza, John Diehl, Jessica Chastain, Domenick Lombardozzi, Lizbeth Mackay, Jacob Mackinnon, Jeb Kreager

Van diep in de ruimte weer terug met beide voeten op aarde. Nadat regisseur James Gray Brad Pitt voorbij Neptunus heeft gekatapulteerd in de epische sciencefiction film ‘Ad Astra’ (2019), keert de regisseur met het coming-of-age drama ‘Armageddon Time’ terug naar de eigen achtertuin, New York City. Gray voert het publiek naar 1980 waarin hij de elfjarige Paul Graff (Banks Repeta) een zware morele kwestie voorlegt en die dunnetjes verbindt met het begin van een nieuw tijdperk in de Verenigde Staten. Het verhaal is losjes gebaseerd op jeugdherinneringen.

De Joods-Amerikaanse Paul is een opgeschoten mannetje en een dromer die het niet bijster goed doet op de public school in zijn buurt. Ook thuis maakt hij zich af en toe onmogelijk. Ondertussen werken de bezorgde ouders, Esther (Anna Hathaway) en Irving (Jeremy Strong), zich een slag in de rondte om aan te haken bij de Amerikaanse droom en om hun zonen een goede toekomst te bieden. Gelukkig reiken de grootouders van moederskant een helpende hand en fungeert opa Aaron (Anthony Hopkins) als zachtaardige mentor voor de jongste telg van de familie.

Aan het begin van het nieuwe schooljaar raakt Paul bevriend met Johnny Davis (Jaylin Webb), een Afro-Amerikaanse jongen die is blijven zitten en bij zijn zieke oma inwoont. Samen halen de jongens een hoop kattenkwaad uit waarbij de gevolgen voor Johnny meestal een stuk zwaarder wegen dan voor Paul. Laatstgenoemde wordt altijd wel uit de nesten gehaald door familie. Na het zoveelste incident sturen moeder en vader licht wanhopig de jongste zoon naar de privéschool Forest Manor. Ook broer Ted (Ryan Sell) gaat naar deze school waar Fred Trump Sr. (vader van) de scepter zwaait. Vanaf dan groeien Paul en Johnny uit elkaar. Vooral de nieuwe omgeving van Paul moet niks hebben van Johnny. Zoals opa Aaron het verwoordt aan zijn kleinzoon “the game is rigged”, dus pak beter maar de kansen die op je pad komen.

Soms vertelt grootvader Aaron gruwelijke verhalen aan de jonge Paul over hoe het zijn Joodse familie verging in Oekraïne voordat zijn moeder naar Amerika kwam. Het is een wrange stoomcursus voor hoe je jezelf moet gedragen in een vijandige omgeving. Ook vertelt Aaron dat je vooral moet doorzetten in het leven en dat je hier en daar brokken zal maken. Het is niet makkelijk maar er zijn wel degelijk betere manieren om daar mee om te gaan dan andere. Hoewel de familie Graff relatief veilig is Amerika, merk je dat ze in hun aanpassingsdrang worstelen met hun migratieachtergrond.

Ondanks dat Grays eerste drie films in ongeveer hetzelfde milieu afspelen, is ‘Armageddon Time’ alleszins minder fatalistisch dan de drie noir-achtige misdaadfilms waarmee Gray zijn regiecarrière lanceerde. Wat wel overeenkomt is dat familie in bijna heel zijn werk ook staat voor warmte, steun en de nodige dosis galgenhumor. Zoals in ‘Radio Days’ (Woody Allen, 1987) is er bovendien genoeg ruimte in Pauls verhaal voor verwondering en kinderlijke naïveteit en schittert de Amerikaanse popcultuur, van successen van NASA tot aan de liefde voor Hollywood – en sportsterren.

Met dit verhaal stelt regisseur Gray zich breekbaar en open op. Waar bijvoorbeeld generatiegenoot Paul Thomas Anderson in het springerige ‘Licorice Pizza’ (2021) nogal een handje van heeft, trekt Gray zo min mogelijk de nostalgiekaart. Het perspectief op Paul en zijn familie is nederig en zit vol met groeipijnen. Er huist een groot schuldgevoel in het verhaal jegens jeugdvriend Johnny, over dat de jonge Graff wel het geluk heeft en Johnny niet. Wel heeft Gray weinig grip op welke manier dit geluk in het bredere plaatje van de jaren tachtig past, waarin Fred Trump Sr. de presidentskandidaat Ronald Reagan sponsort en dochter Maryanne een motivatiespeeches houdt op de privéschool van de broertjes Graff. Op deze wijze raakt ‘Armageddon Time’ vooral aan universele zaken van het opgroeien, dat wezenlijk nooit echt eindigt. De laatste ontmoeting met Johnny is daarom iets wat Paul heel zijn leven zal meedragen.

Roy van Landschoot

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 8 december 2022
DVD- en blu-ray-release: 22 februari 2023