Around the World in Eighty Days (1956)
Regie: Michael Anderson | 175 minuten | komedie, avontuur, familie, romantiek | Acteurs: David Niven, Cantinflas, Finlay Currie, Robert Morley, Ronald Squire, Basil Sydney, Noel Coward, John Gielgud, Trevor Howard, Harcourt Williams, Martine Carol, Fernandel, Charles Boyer, Evelyn Keyes, José Greco, Luis Miguel Dominguín, Gilbert Roland, Cesar Romero, Alan Mowbray, Robert Newton, Cedric Hardwicke, Melville Cooper, Reginald Denny, Ronald Colman, Robert Cabal, Shirley MacLaine, Charles Coburn, Peter Lorre, George Raft, Red Skelton, Marlene Dietrich, John Carradine, Frank Sinatra, Buster Keaton, Tim McCoy, Joe E. Brown, Andy Devine, Edmund Lowe, Victor McLaglen, Jack Oakie, Beatrice Lillie, John Mills, Glynis Johns, Hermione Gingold, Edward R. Murrow
Het gebeurt niet vaak dat de naam van een producent van een film langer bij de mensen blijft hangen dan die van de regisseur. Bij ‘Around the World in Eighty Days’ (1956) is dit echter wel het geval. Michael Todd, de flamboyante en succesvolle man achter talloze Broadway-producties en een pionier op het gebied van technische innovaties betreffende beeld en geluid, was vastberaden het alom bekende verhaal van Jules Verne uit 1873 op het witte doek te brengen. Het maakte hem niet uit dat het project wel erg ambitieus was en hij nog nooit eerder een speelfilm had geproduceerd. Met zijn onmetelijke charme en handige netwerk kreeg het voor elkaar dat vele grootheden uit Hollywood kwamen opdagen voor minieme rolletjes in de film. ‘Around the World in Eighty Days’ werd bovendien de grote winnaar van de Oscaruitreiking dat jaar; er werden maar liefst vijf prijzen in de wacht gesleept waaronder de meest prestigieuze – die voor beste film. Todd zou nooit een tweede film produceren. In 1958 kwam hij – als kersverse echtgenoot van Elizabeth Taylor – om het leven bij een vliegtuigongeluk.
Het verhaal van ‘Around the World in Eighty Days’ zal velen bekend in de oren klinken. Londen, 1873. De rijke, immer stipte maar kille Britse gentleman Phileas Fogg (David Niven) gaat dagelijks kaarten met de andere heren van de prestigieuze Reform Club. Op een dag bespreken de mannen een weddenschap. Fogg beweert dat het met de technieken van die tijd mogelijk is om in ‘slechts’ tachtig dagen rond de wereld te reizen. Zijn kaartmaatjes lachen hem vierkant uit en durven de weddenschap best aan, zeker wanneer Fogg zijn complete vermogen van 20.000 pond in durft te zetten. En dus gaat hij samen met zijn kersverse butler en manusje-van-alles Passepartout (Cantinflas) op pad om via Frankrijk, Spanje, India, China, Japan en de Verenigde Staten weer terug te komen in Engeland. Tijdens hun trip belanden ze in allerlei lastige situaties. Zo redden ze de Indiase prinses Aouda (Shirley MacLaine) van een rituele verbranding. Bovendien krijgen ze Scotland Yard in de persoon van inspecteur Fix (Robert Newton) achter zich aan, die Fogg verdenkt van een overval op de Royal Bank of England en hem wil arresteren zodra hij voet op Britse bodem heeft gezet.
‘Around the World in Eighty Days’ is een groots verhaal en dus, vond Michael Todd, moest de film net zo’n spektakel worden. Er gebeurt dan ook gigantisch veel in deze bijna drie uur durende film, die heel wat geld heeft gekost. Even wat cijfers: er werden 140 sets gebruikt, bijna 75.000 kostuums, 69.000 figuranten en 90 dierentrainers om de 8552 dieren te begeleiden. Tijdens de opnamen werden tienduizenden kilometers gereisd om opnamen te maken in dertien landen. Het mocht blijkbaar allemaal wel wat kosten en dat zie je er dan ook aan af. In visueel opzicht is de film absoluut een plaatje en weet je haast niet waar je moet kijken, zoveel pracht en praal is er te zien. De muziek van Victor Young is aanstekelijk en prettig om naar te luisteren. Maar hoe bijzonder de verpakking ook is, de inhoud stelt niet zo heel veel voor. Het scenario van James Poe, John Farrow en S.J. Perelman biedt weinig ruimte voor verdieping – al kun je je afvragen of daar wel tijd voor is. De film duurt nu natuurlijk al bijna drie uur en is aan de trage kant. Feit blijft dat het verhaal duidelijk ondergeschikt is aan het visuele spektakel. Wat ook vervelend is, is dat elke plek waar Fogg en Passpartout komen zeer eenzijdig wordt benadert. De film zit boordevol clichés. Dat zou wel anders zijn geweest als hij nu werd gemaakt.
Een bijzonder aspect aan ‘Around the World in Eighty Days’ – en tevens een van de redenen waarom je je als kijker toch mee laat slepen met deze film – zijn de tientallen bekende acteurs in cameo’s (deze term zou zelfs bedacht zijn door Todd). Om ze allemaal te noemen is onbegonnen werk en zou bovendien een deel van de pret van het kijken wegnemen. Desondanks toch een aantal grootheden die de revue passeren in de kleinste rollen: Marlene Dietrich, Peter Lorre, Frank Sinatra, John Gielgud, Trevor Howard, Charles Boyer, Ronald Colman, Charles Coburn, Cedric Hardwicke en Buster Keaton. David Niven zei ooit dat de rol van Phileas Fogg zijn persoonlijke favoriet was en dat zie je eraan af. Als er iemand weet hoe hij een typisch Britse gentleman kan spelen dan is hij het wel. Geheel vloeiend verandert Fogg van een kille snob in een hartelijke man. Cantinflas, in Mexico destijds een megaster en door niemand minder dan Charlie Chaplin ooit ‘de beste comedian ter wereld’ genoemd, is met zijn fratsen een genot om naar te kijken. De jonge Shirley MacLaine – dit is pas haar derde rol – lijkt niet helemaal op haar plaats, maar dat mag de pret niet drukken.
Of ‘Around the World in Eighty Days’ al die Oscars nu echt verdiende moet ieder maar voor zich bepalen. Feit is dat dit een spectaculair opgezette film is waar je veel plezier aan zult beleven. Het verhaaltje is wat simpel en traag en doet allicht wat oubollig aan voor het filmpubliek uit de 21e eeuw. Maar de manier waarop Michael Todd en zijn gigantische cast en crew ermee om zijn gesprongen is op zijn zachtst gezegd indrukwekkend. Zelfs de eindcredits zijn een feest om naar te kijken. Ondanks al zijn gebreken is ‘Around the World in Eighty Days’ dus zeker wel een kijkje waard.
Patricia Smagge
Waardering: 3