Atlantique (2019)

Regie: Mati Diop | 105 minuten | drama | Acteurs: Mame Sane, Amadou Mbow, Ibrahima Traoré, Nicole Sougou, Aminata Kane, Coumba Dieng, Ibrahima Mbaye, Diankou Sembene, Abdou Balde, Babacar Sylla, Arame Fall Faye, Ya Arame Mousse Sene, Babacar Samba, Astou N’Diaye, Khouda Fall, Seyni Diop, Ndeye Fama Dia, Mame Victor Samb, Omar Dieng, Asta Kane, Matar Diouf

Eerste liefde in een verzengende, karige hitte – die van Senegal, is bij voorbaat geen romantisch verhaal. Waar wordt overleefd is liefde doorgaans bijzaak, dan wel noodzakelijk toneelspel. Maar de ware liefde inspireert allen, omdat zij in ons reptielenbrein is geboren, als vonkje voor later. Zelfs door concentratiekampen heen overleeft de liefde in aanleg, dus ook in de uitzichtloos warme gloed van Senegal – decor van ‘Atlantique’, winnaar van de Grand Prix Cannes 2019 – de tweede belangrijke juryprijs naast de Gouden Palm.

‘Atlantique’ verwijst naar de ligging van Senegal aan de westkust van Afrika, en de oceaan die moet worden bevaren om het paradijs te bereiken wordt uitvoerig in beeld gebracht. Van paradijselijkheid is echter geen sprake in ‘Atlantique’, het verhaal van een jeugdliefde gebroken door migratie. Souleiman (Ibrahima Traoré) vertrekt onaangekondigd naar Europa; vriendinnetje Ada (Mama Sané) trouwt met een man waarvan zij niet houdt, de welvarende Mr Ndiaye (lees: hij heeft een auto en een kingsize bed).

De sfeer van noodzakelijkheid wordt goed gevangen met stemmige muziek, ondergaande zonnen en haast documentaire nachtbeelden van Dakar – een structuurloze zandstad, grimmig bij nacht.
De beschrijving alhier is bloemrijker dan de korte, functionele dialogen in de film. ‘Atlantique’ is niet romantisch, en toch ook niet documentair, ondanks het repetitieve karakter. Het is volwassen Afrikaans drama, met de goed gecaste Sané als ankerpunt.

Rollende golven in de branding symboliseren Ada’s gemis: geen grote woorden, geen biggelende tranen. Effectbejag is onnodig bij dit beeld; op de achtergrond een rij lusteloze mannen met flessen bier. Jonge meisjes dromen, deze mannen nooit meer. Misschien keert Souleiman terug, ook dat is niet zeker, want we zien alleen een flashback aan het slot, en dan de horizon. Vervolgens Ada op bed omringd door bankbiljetten, en dan Souleiman in de deuropening, of toch niet? ‘Sommige herinneringen zijn voorbodes’.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 13 februari 2020
DVD-release: 24 april 2020
VOD-release: 22 mei 2020