Bankier van het verzet (2018)

Regie: Joram Lürsen | 123 minuten | drama, oorlog | Acteurs: Barry Atsma, Jacob Derwig, Pierre Bokma, Fockeline Ouwerkerk, Raymond Thiry, Daan Aufenacker, Michel den Hartog, Allard Geerlings, Filip Hellemans, Tom Magnus, Peter Rene, Jochum ten Haaf, Bart van der Schaaf, Violette Vandervelden

Hij is altijd relatief onbekend gebleven, maar Walraven (Wally) van Halls verhaal is even ongelooflijk als indrukwekkend en verdient een publiek. Dat vond ook Joram Lürsen, de regisseur van onder meer ‘Alles is Liefde’ (2007), ‘Alles is Familie’ (2012) en ‘Publieke werken’ (2015). “Vergis je niet: Walraven van Hall was een echte held”, aldus Lürsen. “Hij wist tijdens de Tweede Wereldoorlog samen met zijn broer Gijs niet alleen het verzet te verenigen, maar ook te financieren. Eerst via obligaties en leningen, en toen dat niet genoeg bleek te zijn door de Nederlandsche Bank te beroven. En dan hebben we het over enorme bedragen, oplopend tot een huidige waarde van ongeveer een half miljard euro. Onder de ogen van een van de grootste collaborateurs van Nederland. En dat allemaal met gevaar voor eigen leven en dat van zijn gezin. Het mag een wonder heten dat het gelukt is, een ongelooflijk verhaal.”

Dat verhaal is nu verfilmd onder de titel ‘Bankier van het verzet’ (2018). Als bankier Walraven van Hall (Barry Atsma) in de Tweede Wereldoorlog door een verzetsman met de schuilnaam Van den Berg (Raymond Thiry) wordt gevraagd of hij zijn financiële contacten voor het verzet wil inzetten, aarzelt hij niet lang. Samen met zijn meer afwachtende broer Gijs (Jacob Derwig) bedenkt hij een riskante constructie om grote leningen af te sluiten waarmee een steunfonds voor zeelieden gefinancierd kan worden. Als het verzet groeit en er meer geld nodig is om de boel draaiende te houden, bedenken de broers de grootste bankfraude uit de Nederlandse geschiedenis: tientallen miljoenen guldens worden onder het oog van de bezetters en NSB-topman en tevens president van de Nederlandsche Bank Meinoud Rost van Tonningen (Pierre Bokma) uit de nationale kluis gesluisd. Maar hoe grootschaliger de operatie wordt, hoe meer mensen er van afweten. Iedere dag neemt de kans toe dat iemand dat ene foutje maakt dat een einde kan maken aan de daden en het leven van de bankier van het verzet.

Lürsen en scenarioschrijvers Marieke van de Pol en Thomas van der Ree maakten van dit relatief onbekende stukje vaderlandse geschiedenis een klassiek heldenverhaal, met Barry Atsma is de rol van de charismatische avonturier Wally, die zijn kennis van financiële zaken precies op de juiste manier wist in te zetten om onder de radar te kunnen blijven. Daar tegenover staat de meer behoudende Gijs, die constant beren op de weg ziet en eigenlijk alleen maar meedoet met de fraude omdat hij zijn jongere broertje wil beschermen. In flashbacks zien we dat hij dat in hun jeugd al eens eerder gedaan heeft. Gijs is ook degene die het verhaal aan de kijker vertelt; waarom voor een dergelijke constructie gekozen is, wordt niet helemaal duidelijk. Het verraadt bovendien al een beetje hoe het met Wally afloopt, wat voor al die mensen die niet bekend zijn met dit verhaal toch al meteen een spoiler is.

Centraal moment in de film is de roof; hoe de vork precies in de steel zit, wordt niet duidelijk, maar dat is wel vaker met dit soort heist-films. De financiële wereld is niet de meest overzichtelijke, dus de keuze voor een vereenvoudigde voorstelling van zaken is een logische keuze. Lürsen slaagt er wel degelijk in de spanning op te voeren tot aan de grote wisseltruc van de gebroeders Van Hall. Wanneer de hooggeplaatste bankmedewerker Ritter (Jaap Spijkers), die de vervalste waardepapieren moet omwisselen voor de echte, door het gebouw van de Nederlandsche Bank afdaalt en op het allerlaatste moment wordt dwarsgezeten door een overijverige bediende, stijgt de spanning naar grote hoogten. Die scène heft het gebrek aan subtiliteit die de film hier en daar wat dwars lijkt te zitten – Wally die geïnspireerd raakt voor zijn verzetsdaden door een passerende trein vol gedeporteerde joden – weer op. Van de Pol en Van der Ree staan zich wel meer vrijheden toe –zouden de gevangen verzetslieden echt met elkaar hebben kunnen praten door een gat in de muur? – maar het zijn kleine oneffenheden in het grotere geheel.



Want ‘Bankier van het verzet’ presenteert zich vooral als een oerdegelijke avonturenfilm, met enkele spannende hoogtepunten, een aantal van de beste acteurs die Nederland rijk is en een tot in de puntjes verzorgde aankleding. En passant wordt ook nog eens een door velen vergeten hoofdstuk uit de Tweede Wereldoorlog verteld. De filmkijker die gaat voor puur vermaak wordt met deze film op zijn wenken bediend.

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 8 maart 2018
DVD- en blu-ray-release: 7 september 2018