Dear Comrades – Dorogie tovarishchi (2020)

Regie: Andrey Konchalovskiy | 116 minuten | drama, geschiedenis | Acteurs: Yuliya Vysotskaya, Vladislav Komarov, Andrey Gusev, Yuliya Burova, Sergei Erlish, Alexander Maskelyne

De Sovjet-Unie, 1962. Het tijdsbeeld in ‘Dear Comrades’ doet enigszins denken aan de Europese film uit die tijd, met vrouwen in bloemetjesjurken, stoffige slagers in deuropeningen en vurige eettafelscènes. Stilistisch geslaagd. Er is ook een vorm van zomers optimisme, ongetwijfeld dankzij de Chroesjtsjov-doctrine, die zelfs openlijk afrekende met het Stalinisme (1924-1953). De ‘Dooi van Chroesjtsjov’ verminderde repressie en terreur, al was demonstreren nog steeds not done in de Sovjet-Unie.

Demonstraties en stakingen dienden voor de buitenwereld verborgen te worden gehouden. De arbeidersstaking van het Zuid-Russische Novotsjerkassk in 1962 werd dan ook op gewelddadige wijze de kop in gedrukt, wat op realistische wijze wordt getoond. Het dagelijkse tafereel van gewone burgers met groentekarretjes, die onbedoeld worden getroffen; een vrouw die schuilt in een kapsalon en door een verdwaalde kogel het leven laat: het is de willekeur die indruk wekt.

Geen Hollywooddrama met uitgelichte helden, maar doorsnee mensen die als dominostenen omvallen. U en ik in het Rusland van de vroege jaren zestig: een overbelichte zwart-witfilm, als ware het gerestaureerd archiefmateriaal. Een ander sterk punt is de scherpe focus op het hoofdpersonage, een vrouw met een tijdloos karakter. Wat ook gezegd kan worden van de actrice. Hoofdrolspeler Yuliya Vysotskaja is in 1972 in Novotsjerkassk geboren, en wist naar eigen zeggen weinig van het drama voordat ze aan deze film begon.

Vysotskaja speelt met de juiste vertwijfeling een sovjetbureaucraat wier dochter vermist raakt na de demonstratie. Veel zin heeft het niet over het vervolg te spoileren, de couleur locale blijft op het netvlies. De plaatselijke communisten vergaderen als afgezanten van Boer Koekoek. Onbedoeld grappig, maar indicatief voor de machtsimplosie aan het eind van de eeuw. Het sovjetcommunisme was een totalitair systeem dat alleen kon floreren vanwege de dictatuur, maar zonder strakke leiding dreigde te vervallen. En zo geschiedde, zonder naar de slachtoffers om te kijken.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 9 september 2021
DVD-release: 15 december 2021