Delta Phase 1 (1962)

Regie: Bert Haanstra | 20 minuten | documentaire

De naam van Rita Verdonks politieke partij zou veel geschikter zijn geweest als titel van de documentaire van Bert Haanstra over de deltawerken in Zeeland, nu genaamd ‘Delta Phase I’. Één van de voornaamste dingen die de film doet is namelijk de Nederlandse kijker vervullen met trots. Trots ten aanzien van zijn volk en land. Het is een twintig minuten lange promofilm over het vakmanschap, het doorzettingsvermogen, en de harmonieuze samenwerking van Nederlanders.

In feite gaat deze documentaire door waar ‘En de zee was niet meer’ ophield. Waar in die film het verdwijnen van de oude vissergebiedjes ten bate van dijkenbouw centraal stond en betreurd werd, worden hier de nieuwe, innovatieve waterwerken juist gevierd. En in tegenstelling tot de eerder genoemde film, wordt hier juist een zakelijke in plaats van emotionele blik bij gebruikt. Daarbij is de technische realisatie van de afsluitdam nog eens ontzettend boeiend om te zien. Het wekt niets dan bewondering op. Hoe eerst alles is geoefend en uitgerekend met modelcaissons in een bassin, om vervolgens deze gigantische klus in het groot in praktijk te brengen. Want eenvoudig is deze klus geenszins.

Zo moet er uitgekiend worden hoe de caissons het beste naar elkaar toe kunnen worden gebracht – met een scharnierende beweging, zo blijkt – en hoeveel water er in welke fase door de caissons heen moet stromen om ze van de juist stabiliteit te voorzien. De volgorde van het plaatsen van de caissons moet ook precies bepaald worden en gedurende de gehele operatie is een nauwkeurige samenwerking en onderlinge afstemming absoluut noodzakelijk voor het welslagen van de klus, met een leider die iedere boot bijna om de paar seconden via een megafoon instructies geeft. “Europa, zachtjes naar voren. Afrika even wachten…”, gevolgd door een bevestiging met de scheepshoorn.

Het is machtig mooi om te zien hoe die gigantische caissons door bootjes worden voortgesleept, subtiel op hun plaats worden gedraaid, en hoe tenslotte de platen gedoseerd worden geopend en gesloten om de dam voorgoed – rekening houdend met het juiste getijde – op zijn plaats te houden.

Geen wonder dat journalisten uit binnen en buitenland zijn toegestroomd om verslag te doen van deze magistrale gebeurtenis en dat uit heel Nederland burgers naar Zeeland zijn gekomen om hiervan getuige te kunnen zijn. Haanstra had geen filmische trucjes nodig om bewondering op te wekken voor dit mooie werk. Een pure, zakelijke registratie ervan is voldoende. ‘Delta Phase 1’ maakt de kijker trots op Nederland.

Bart Rietvink