Dog Day Afternoon (1975)

Regie: Sidney Lumet | 124 minuten | actie, drama | Acteurs: Al Pacino, John Cazale, Charles Durning, Chris Sarandon, Judith Malina, Dominic Chianese, Carol Kane, Penelope Allen, Sully Boyar, Beulah Garrick, Sandra Kazan, Marcia Jean Kurtz, Amy Levitt, John Marriott, Estelle Omens, Gary Springer, James Broderick, Carmine Foresta

In het begin van ‘Swordfish’ houdt John Travolta’s personage een lange monoloog over de staat van cinema. Hij klaagt over het gebrek aan realisme, en noemt dan, om zijn punt te maken, de film ‘Dog Day Afternoon’. Een film die nota bene gebaseerd is op echte gebeurtenissen. Volgens hem was de bankovervaller niet meedogenloos genoeg en had hij gijzelaars moeten afschieten om te kijken hoe ver de pers en politie hem zou laten gaan, voor er op zijn eisen zou worden ingegaan.

Echter, het is juist dit gebrek aan meedogenloosheid dat de film zo fascinerend maakt. Al Pacino’s Sonny weet dan wel wat ‘ie doet als hij de bank overvalt – hij heeft in Vietnam gediend en zelf bij een bank gewerkt -, maar hij blijft tegelijkertijd heel menselijk. Hij wil de werknemers niet onnodig angst aanjagen en luistert naar wat ze te vertellen hebben en komt vaak tegemoet aan hun wensen. Het is volkomen geloofwaardig dat een Stockholm syndroom, waarbij een speciale band ontstaat tussen gijzelaars en gijzelnemers, in dit geval optreedt. Als je in een levensbedreigende situatie zit en afhankelijk bent van je gijzelnemer dan kun je je ergens wel een ontwikkelende band voorstellen, maar dit zal waarschijnlijk nog een stuk gemakkelijker worden als de persoon in kwestie erg sympathiek is.

De sympathie van de kijker ligt dan ook, afgezien van de gijzelaars zelf, bij de misdadiger in de film, Sonny. Vanaf het begin zie je dat dit geen bloeddorstige, of louter op geld beluste crimineel is. Je kent zijn verhaal niet, maar hij zal ongetwijfeld een goede reden hebben voor zijn acties. En inderdaad, hij blijkt het geld namelijk niet voor zichzelf te willen, maar voor de geslachtsoperatie van zijn (homoseksuele) partner. Het is dus een volkomen altruïstische daad.

Pacino acteert fenomenaal, en draagt de hele film. Hij komt tegelijkertijd onzeker en vastberaden over. Naarmate de dag vordert zie je de wanhoop in hem toenemen. De situatie escaleert en wordt steeds uitzichtlozer, terwijl hij alleen maar zijn vriend wilde helpen. Het helpt ook niet dat zijn maatje Sal, uitstekend vormgegeven door John Cazale, die ook in de eerste twee Godfather-films samen met Pacino te zien is (als broer Fredo) behoorlijk labiel is. Één foute opmerking of beweging van de gijzelaars, en hij kan doorslaan en iemand vermoorden. Dit zorgt voor een constante spanning tijdens de gebeurtenissen in de bank. Afgezien natuurlijk van de spanning die wordt veroorzaakt door de politie en pers, die het gebouw omsingeld hebben. Het vele publiek, dat ook aanwezig is, zorgt gelukkig voor wat steun en geruststelling voor Sonny. Hij is een nationale held geworden, vanwege de media-gebeurtenis waarin de overval is veranderd, vergelijkbaar met Mickey en Mallory in ‘Natural Born Killers’. Al is Sonny natuurlijk een heel wat positiever rolmodel dan die twee losgeslagen, en uiterst gewelddadige criminelen. Als je dan toch de wet moet overtreden, doe het dan maar als Sonny.

Bart Rietvink

Waardering: 4

Bioscooprelease: 22 januari 1976