Don’t Look Up (2021)

Regie: Adam McKay | 138 minuten | komedie, drama | Acteurs: Leonardo DiCaprio, Jennifer Lawrence, Meryl Streep, Cate Blanchett, Rob Morgan, Jonah Hill, Mark Rylance, Tyler Perry, Timothée Chalamet, Ron Perlman, Ariana Grande, Kid Cudi, Himesh Patel, Melanie Lynskey, Michael Chiklis, Tomer Sisley, Paul Guilfoyle

De aarde warmt op. Top klimaatwetenschappers over de wereld proberen wereldleiders en overheden aan te sporen maatregelen te treffen om klimaatverandering tegen te gaan. Echter, soms lijkt het erop dat de ernst hiervan niet als ernst wordt opgevat. Het wordt door sommigen zelfs ontkend. Klimaatverandering wordt vaak ook gepolitiseerd door politieke agenda’s boven het algemeen belang te stellen. Toen David Sirota, medeschrijver van het script, aan schrijver en regisseur Adam McKay zei dat het lijkt alsof een komeet op weg naar de aarde is, deze al het leven zal vernietigen en het niemand wat kan schelen, was het idee voor ‘Don’t Look Up’ geboren.
Adam McKay is bekend geworden door zijn samenwerking met Will Ferrell wat mede resulteerde in ‘Anchorman’, ‘Talladega Nights’ and ‘The Other Guys’. Hij heeft een achtergrond in komedie, en met ‘Don’t Look Up’ heeft hij de absurditeit van de Amerikaanse maatschappij met pijnlijke precisie neergezet. Dat deze film is volgepropt met bekende filmsterren en award-winnaars is natuurlijk erg mooi meegenomen.

Twee astronomen, Dr. Randall Mindy (Leonardo DiCaprio) en PhD’er Kate Dibiasky (Jennifer Lawrence), ontdekken dat een komeet over iets meer dan zes maanden met de aarde botst. Het is evident dat dit een extinction-level-event (E.L.E.) is waarbij het leven op aarde grotendeels wordt vernietigd. Het zou niet moeilijk moeten zijn de ernst hiervan naar de wereld te communiceren. Sterker nog, het zou juist moeilijk moeten zijn dit nieuws niet te laten uitlekken. Vooral vanwege het apocalyptisch karakter van deze gebeurtenis. Echter, niets is minder waar. Randall en Kate doen wat iedereen in hun situatie zou doen: bellen met de hoogste autoriteit. In dit geval is het niemand minder dan de president van de Verenigde Staten, President Orlean (Meryl Streep). Ze worden met een speciaal legervliegtuig overgevlogen naar het machtscentrum van Amerika, The White House. Wanneer ze President Orlean, na lang wachten en met veel moeite, eindelijk te spreken krijgen, is de reactie allesbehalve wat ze hadden verwacht.

We denken terug aan de films ‘Deep Impact (1998)’ en ‘Armageddon (1998)’ waarbij met gepaste ernst wordt gereageerd en alles, per direct, uit de kast wordt gehaald om dit gevaar voor de mensheid af te wenden. Echter, in dit geval denkt President Orlean niet direct aan de bescherming van de mensheid tegen zekere destructie. Ze ziet er zelfs niet bezorgd uit. Waar ze zich wel zorgen om maakt zijn de gevolgen van dit nieuws op haar politieke carrière. En zo ontvouwt zich een absurd scenario van hoe een simpel, duidelijk en zeer belangrijke boodschap (vernietiging van al het leven) steeds wordt verdraaid en getrivialiseerd, zolang het maar leuk blijft. Social media is het nieuwe geloof en alles wijkt hiervoor. Zelfs de naderende dood wordt ingepakt in hashtags en wordt over geMEMEd. En zo is de film een belichaming voor wat met een mooie term wordt omschreven als ‘distraction culture’. Men wil geen slecht nieuws horen en al het dagelijkse wordt gereduceerd tot vermakelijke en prikkelende nieuwsbites die de comfortabele zelfgenoegzaamheid van de massa niet verstoort. Van al onze communicatielijnen wordt geprofiteerd en gemanipuleerd tot iets alledaags en triviaals.

‘Don’t Look Up’ zou natuurlijk waardeloos zijn zonder de schouders die de film moeten dragen. Leonardo DiCaprio, als Dr. Randall Mindy, speelt zijn rol als nerveuze, paniekerige en verwarde astronoom meesterlijk. Tegelijkertijd is zijn karakter een mooi contrast voor dat van Jennifer Lawrence als de compromisloze rebel, Kate Dibiasky, die zich maar niet kan voorstellen dat het snel naderend onheil wordt gereduceerd tot een nummer drie nieuwsitem op een willekeurig ochtendprogramma. Ze is de belichaming van de gezonde menselijke rede die de achterlijkheid van een media-geobsedeerde maatschappij maar niet kan bevatten.

In de digitale wereld kan de invloed van de mens-vervreemde social media miljardairs niet worden weggelaten. Deze zijn door Mark Rylance spot-on samengevoegd in het karakter Peter Isherwell. Topacteurs zijn niet zomaar topacteurs en Mark Rylance, van wie we zulke rollen niet gewend zijn, laat zien dat zijn acteerspectrum breder is dan we dachten. Meryl Streep, als President Orlean, vertolkt het zelf-geobsedeerd karakter van de algemene Amerikaanse politicus met een doorgewinterd gemak. Met Trumpiaanse retoriek (wellicht een contradictio in terminis) gebruikt ze de dreiging voor haar politieke campagne. Ook Jonah Hill, als Jason Orlean, de zoon en Chief of Staff van President Orlean, doet een schepje boven op de stapel banaliteiten. Het is een genot om het samenspel van deze meesterlijke acteurs te zien. De cast wordt vervolmaakt door Ron Perlman, Timothée Chalamet en Ariana Grande die elk, op hun eigen unieke manier, bijdragen aan deze lofzang der zotheid.

Als een buitenaards wezen ‘Don’t Look Up’ heeft gezien, is het beeld dat het over de Amerikaanse maatschappij vormt (en ook een beetje over de wereld) redelijk dicht bij de waarheid. Alhoewel de film soms over-the-top is met onze dwaasheden, is de realiteit altijd vreemder dan fictie. Adam McKay heeft als een laborant de essentie van de maatschappij geïsoleerd en gegoten in de vorm van komedie en satire. De film is hilarisch omdat de spiegel, die het ons voorhoudt, strookt met de waarheid over onszelf. Terwijl we het met de film eens zijn, zijn we het eens met onze eigen belachelijkheid. En dit is de kracht van ‘Don’t Look Up’. Oscar Wilde heeft ooit gezegd dat de wereld de boeken verbrandt die deze de eigen immoraliteit laat zien. Alhoewel deze film zeker niet op de brandstapel zal eindigen (allesbehalve), is het er wel in geslaagd een deel van ons karakter bloot te stellen. Het ligt aan ons om hier wat mee te doen.
Of niet.

Gerold Kort

Waardering: 4

Bioscooprelease: 9 december 2021
VOD-release: 24 december 2021 (Netflix)