Glass (2019)

Regie: M. Night Shyamalan | 129 minuten | drama, science fiction | Acteurs: James McAvoy, Bruce Willis, Samuel L. Jackson, Anya Taylor-Joy, Sarah Paulson, Spencer Treat Clark, Charlayne Woodard, Luke Kirby, Adam David Thompson, M. Night Shyamalan, Serge Didenko, Russell Posner, Rosemary Howard, Bryan McElroy, Owen Vitullo, Johnny Hiram Jamison, William Turner

Na jaren van matige tot slechte kritieken voor zijn films, boekte M. Night Shyamalan met ‘Split’ (2016) eindelijk weer eens een succesje; zowel de pers als het publiek waren enthousiast over de film over de aan een gespleten persoonlijkheid lijdende Kevin Crumb, en vooral hoofdrolspeler James McAvoy werd geroemd vanwege zijn spel. Aan het einde van ‘Split’ zagen we een flits van een oude bekende, David Dunn (Bruce Willis) uit ‘Unbreakable’ (2000), waarmee Shyamalan erop hintte dat zowel ‘Unbreakable’ als ‘Split’ deel uitmaken van een trilogie. Hoewel er zestien jaar zat tussen de eerste twee films, heeft hij er met ‘Glass’ (2019) meer vaart achter gezet. Al in 2000 gingen geruchten over een trilogie, maar Touchstone Pictures beweerde toen dat er, ondanks de goede opbrengsten van ‘Unbreakable’ aan de box office, geen budget beschikbaar was. Het personage Kevin Crumb had Shyamalan toen al geschreven, maar hij was uiteindelijk niet te zien in de film ‘om de balans te bewaren’. In plaats daarvan kreeg hij jaren later dus zijn eigen film. Om de films aan elkaar te verbinden duikt David Dunn op in de allerlaatste scène van ‘Split’. Shyamalan doopte zijn filmreeks om tot ‘Eastrail 177 Trilogie’, naar de trein die door toedoen van Elijah Price alias Mr. Glass (Samuel L. Jackson) crasht, waarbij David Dunn als enige de ramp overleeft. De drie films draaien allen om de buitengewone krachten die in de drie centrale personages schuilen. Het is een trilogie die draait om superhelden, maar behoorlijk verschilt van meer conventionele superheldenfilms, niet in de laatste plaats omdat Shyamalan – niet alleen de regisseur van alle drie de films, maar tevens de scenarioschrijver – zijn superhelden ontleedt en het mysterie rond hun superkrachten tracht te ontrafelen.

In ‘Glass’ zien we dat David Dunn samen met zijn zoon Joseph (Spencer Treat Clark, die als dertienjarige dezelfde rol speelde in ‘Unbreakable’), onder het dekmantel van een beveiligingsbedrijf, buurtwachter speelt en misstanden aanpakt. Kevin Crumb alias The Horde heeft vier cheerleaders ontvoerd en Dunn ontdekt waar hij ze verborgen houdt. Als hij hen probeert te bevrijden, neemt Kevins meest angstaanjagende van zijn 24 persoonlijkheden, The Beast, de controle en er ontstaat een gevecht. De door Joseph ingeschakelde politie arresteert beide mannen en neemt hen mee naar een inrichting waar ze door dr. Ellie Staple (Sarah Paulson) worden behandeld. Staple is gespecialiseerd in het behandelen van mensen die het waanidee hebben dat ze over bovennatuurlijke krachten beschikken en probeert haar patiënten ervan te overtuigen dat ze geen superkrachten hebben. Ook Elijah Price blijkt in de inrichting te verblijven. Staple blijkt drie dagen te hebben om het drietal te ‘genezen’ en hen wijs te maken dat ze doodgewone stervelingen zijn. Elijah wordt rustig gehouden met medicatie, met lichtflitsen worden Kevins persoonsverwisselingen beheerst en Davids zwakte blijkt water te zijn. Door de drie bij elkaar te zetten tijdens een evaluatie, hoopt Staple tot haar drie patiënten door te dringen, maar meesterbrein Mr. Glass heeft andere plannen…

‘Glass’ speelt zich grotendeels af in en nabij de inrichting van Dr. Ellie Staple en biedt zodoende weinig visuele variatie of spektakel. Het vuurwerk moet komen van de acteurs en met name James McAvoy grijpt de gelegenheid om te schitteren met beide handen aan. Het blijft knap om te zien hoe soepel hij van de ene persoonlijkheid naar de andere wisselt door uitsluitend mimiek, taalgebruik, stem en lichaamstaal te gebruiken. Vergeleken bij hem steken Willis en Jackson maar schril af, al fascineert die laatste ons wel mateloos met zijn in de leegte staren, eindeloos zwijgen en nerveuze zenuwtrekjes. Paulson is nogal kleurloos en leidt de aandacht onnodig af van wat we willen zien. Shyamalan, zelf ook te zien in een cameo, weet met zijn scenario niet geheel te overtuigen. Zijn ideeën over superhelden en superschurken zijn origineel, en met ‘Unbreakable’ was hij zijn tijd ver vooruit. Hij probeert het fenomeen superheld te ontleden, op een psychologische manier te benaderen en terug te brengen naar realistische proporties. Hij maakt er normale mensen van die toevallig een buitengewone gave blijken te hebben. Zijn schurken zijn eveneens gewone mensen, die door omstandigheden en frustraties tot vreselijke daden in staat zijn. Elijah Price kreeg de bijnaam Mr. Glass en werd vroeger gepest vanwege een ziekte die ervoor zorgt dat hij bij het minste geringste zijn botten breekt. Kevin Crumb werd mishandeld door zijn moeder en ontwikkelde zodoende zijn dissociatieve persoonlijkheidsstoornis. Hun misdaden worden hiermee verklaard. Die opzet is verfrissend, maar pakt jammer genoeg niet uit zoals Shyamalan het voor ogen had. Hij wil zo graag zijn punt maken dat hij vergeet er een meeslepende vertelling van te maken. De wending en uiteindelijke climax zijn bovendien teleurstellend; daar had veel meer in gezeten.

Na een reeks mindere films lijkt M. Night Shyamalan terug aan het firmament. Want ook al weet ‘Glass’ niet helemaal te overtuigen, de intenties van de schrijver/regisseur zijn goed. Is de wereld klaar voor een cerebrale kijk op het superheldengenre? Indien goed uitgevoerd wel. Shyamalan had meer kunnen – en eigenlijk ook moeten – doen met zijn intrigerende uitgangspunt: wat als gewone mensen superhelden blijken te zijn? Het acteerwerk van met name James McAvoy en de fascinatie voor de heren Price, Dunn en Crumb slepen ons door de film heen, maar feit is dat ‘Glass’ de minste film is in de trilogie.

Patricia Smagge

Waardering: 3

Bioscooprelease: 17 januari 2019