Het stenen vlot – La balsa de piedra (2002)

Regie: George Sluizer | 117 minuten | drama, fantasie | Acteurs: Federico Luppi, Icíar Bollaín, Gabino Diego, Ana Padrão, Diogo Infante, Antonia San Juan, Rebeca Tébar, Simon Chandler, Marques D’Arede, Manuel Galiana, Francisco Algora, Maria d’Aires

‘Het stenen vlot’, een bewerking van het boek van Nobelprijswinnaar José Saramago, is een mooie magisch-realistische film terwijl je hem aan het kijken bent. Er worden filosofische woorden gesproken, en thema’s als de eindigheid, liefde, kameraadschap, maar ook ‘simpelweg’ het genieten van de natuur en de plek waar je je bevindt, zijn prominent aanwezig. Dit alles gebeurt tegen de achtergrond van bizarre gebeurtenissen, waarbij het ontstaan van een scheur tussen Frankrijk en Spanje centraal staat. Het is een rampenfilm, waarbij de visualisatie en (mogelijke) gevolgen van de ramp zich bijna volledig in het hoofd van de kijker afspelen. De hele film is zwanger van anticipatie op wat er gaat komen. Dit einde kan dan bijna niets anders dan een teleurstelling worden, wat ook het geval is. Toch is de reis hiernaartoe meer dan de moeite waard.

‘Het stenen vlot’ zit feitelijk vol met zware, misschien lichtelijk pretentieuze thema’s, maar heeft het grootste gedeelte van de film een aangenaam lichtvoetige toon. Deze wordt vooral zo goed overgebracht door de sympathieke acteurs. Vooral Gabino Diego is als bescheiden leraar José, die voortdurend gevolgd wordt door een enorme zwerm spreeuwen, een effectieve ‘everyman’ die met een verwonderde blik de wereld inkijkt en durft te dromen. Dat niet alleen, hij durft ook te ‘zijn’ en genieten in het heden, als het einde lijkt te naderen. Met name wanneer hij de mooie Joana (Ana Padrão) ontmoet, is hij zichtbaar betoverd en krijgt zijn leven een nieuwe impuls.

De prachtige beelden van de Portugese en Spaanse landschappen maken het makkelijk en aangenaam om samen met de bonte verzameling hoofdrolspelers op reis te gaan, of ze nu met zijn allen in een Eend gepropt zitten, of achter op een paard-met-wagen, je bent voortdurend benieuwd wat er voor magisch of indrukwekkends te gebeuren staat. Want waar deze personen ook gaan, ze komen altijd weer bijzondere mensen (of dieren) tegen, die speciale krachten hebben en voorbestemd zijn om elkaar te ontmoeten.

Hoewel de symboliek en ideeën van het script – en de personages – al interessant genoeg zijn, en de kijker zich blijft afvragen hoe dramatisch het naderende onheil zal worden – het losgeslagen Iberische schiereiland dreigt namelijk op de Azoren te botsen – is het toch jammer dat je niet iets meer over de personages zelf te weten komt. Er worden mensen verliefd, er worden korte en grootse statements gemaakt over wat ze voor elkaar betekenen, maar dit gebeurt vaak snel en zonder toelichting, waardoor het niet altijd makkelijk is om met ze mee te voelen.

Toch is het knap hoe Sluizer zo’n groots en tegelijkertijd intiem verhaal met zo weinig ‘money shots’ en effecten overtuigend weet te vertellen. Sluizers ‘Het stenen vlot’ had weliswaar meer indruk kunnen maken met zijn thema’s en personages en eindigt nu een beetje met een anticlimax, maar in zijn huidige vorm is het alsnog een mooi avontuur dat prikkelt en betovert.

Bart Rietvink

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 19 oktober 2002
DVD-release: 1 februari 2019 (exclusief bij de Volkskrant)
DVD-release: 23 april 2019