Hitler heeft mijn roze konijn gestolen – Als Hitler das rosa Kaninchen stahl (2019)

Regie: Caroline Link | 112 minuten | familie | Acteurs: Riva Krymalowski, Marinus Hohmann, Carla Juri, Oliver Masucci, Justus von Dohnányi, Ursula Werner, Rahel Hubacher, Peter Bantli, Hannah Kampichler, Meisser Noah, Held Alina, Risch Flurin Alexander, Knight Emma, Anne Bennent, Luisa-Céline Gaffron, Marie Goyette, Chammas Viktoria, Palumbo Julia Laura, André Szymanski, Anne Schäfer, Schomerus Luca Alene, Rafael Koussouris, Benjamin Sadler, Michele Cuciuffo, Raban Bieling

Oorlog; hoe leg je dat nou uit aan kinderen? Schrijfster Judith Kerr (1923-2019) kon het als de beste. Ze putte voor haar Out of the Hitler Time-trilogie uit haar eigen ervaringen. De jonge Judith kwam ter wereld in Berlijn en was pas negen jaar toen ze met haar familie Duitsland ontvluchtte. De opkomst van Hitler en zijn nazipartij maakte het voor haar vader Alfred, die openlijk kritiek uitte op de politieke ontwikkelingen, onmogelijk om in Duitsland te blijven en op de ochtend van de verkiezingen koos het gezin Kerr het hazenpad. Hun vlucht bracht Judith, haar ouders en broer Michael achtereenvolgens naar Zwitserland, Frankrijk en uiteindelijk Engeland, waar het gezin na de oorlog besloot te blijven.

Het idee om haar eigen jeugd als bron van inspiratie te gebruiken werd begin jaren zeventig aangezwengeld door haar destijds achtjarige zoon Matthew (inmiddels zelf een gevierd schrijver), die na het kijken naar ‘The Sound of Music’ (1965) een vertekend beeld had van de tijd waarin zijn moeder opgroeide. Om dat beeld realistischer te maken schreef ze in 1971 ‘When Hitler Stole Pink Rabbit’, waarin ze de opkomst van Hitler vanuit de ogen van een kind (zij zelf) toonde. Een boek waarin de sentimentaliteit en de edelweiss uit ‘The Sound of Music’ ver te zoeken was. Voor wie zich afvraagt hoe ze die titel verzon; naderhand had ze spijt dat ze op de ochtend van hun vlucht in allerijl een hondenknuffeltje had meegenomen in plaats van haar geliefde roze konijnenknuffel. Haar jeugdroman werd omarmd vanwege zijn scherpe, intense observaties. Een kind van negen beleeft de oorlog immers anders dan een volwassene. Later voltooide Kerr haar trilogie met ‘Bombs on Aunt Dainty’ en ‘A Small Person Far Away’.

‘Als Hitler das rosa Kaninchen stahl ‘, of in het Nederlands ‘Hitler heeft mijn roze konijn gestolen’, werd in 2019 verfilmd door Caroline Link, die tevens Kerrs roman tot scenario verwerkte. Dat de Duitse cineaste weet hoe ze dat moet doen, bewees ze in 2002 al met ‘Nowhere in Africa’, naar de autobiografische novelle van Stephanie Zweig. Thematisch volgen beide boeken eenzelfde lijn, namelijk die van een Duits-Joods gezin dat in de jaren dertig op de vlucht slaat voor de nazi’s en in een ander land probeert voet aan de grond te krijgen. Voor ‘Nowhere in Africa’ kreeg Link vijf German Film Awards en werd ze bekroond met de Oscar voor Beste Niet-Engelstalige Film. Met ‘Hitler heeft mijn roze konijn gestolen’ blijft ze dicht bij bij het origineel van Kerr, al poetst ze (helaas) hier en daar de wat rauwere en grilligere randjes die de roman kenmerken subtiel weg. Het vereenvoudigen van de harde, waargebeurde persoonlijke herinneringen, zonder daarbij de angel eruit te halen, is een kunst die lastig te vertalen lijkt naar het witte doek en die niemand zo goed beheerste als Kerr zelf.

De negenjarige Anna (een uitstekende rol van de jonge Riva Krymalowski) leidt een heerlijk zorgeloos leventje in de gegoede kringen in Berlijn. Maar dat wel degelijk dreiging opdoemt, begrijpen we als we haar zich zien verstoppen voor jongens in nazi-uniformen tijdens een onschuldig verkleedpartijtje. Gelukkig is daar haar als Zorro verklede oudere broer Max (Marinus Hohmann heeft een integere chemie met zijn ‘zusje’). De verklede jongetjes vormen een voorbode voor wat er in Duitsland te wachten staat en waar de ouders van Anna en Max zich grote zorgen om maken. Vader Arthur (Oliver Masucci) is uitgesproken kritisch jegens de NSDAP, de partij van Hitler. Uit angst dat zijn paspoort wordt ingenomen vlucht hij de grens over, naar Zwitserland. Al snel volgen ook zijn vrouw Dorothea (Carla Juri) en kinderen. Voor Anna voelt het als een onverwachte vakantie. Niemand durft haar te vertellen dat ze haar geliefde thuis in Berlijn misschien wel nooit meer terug zal zien.

Ga er maar aanstaan: als negenjarige ineens uit je huis gehaald worden, zonder te weten of je er ooit weer terugkeert. Zonder te weten wat er allemaal nog te wachten staat. Judith Kerr wist in haar boek precies te verwoorden hoe verwarrend dat voor de kleine Anna moet zijn. Enerzijds ziet ze de zorgen en de angst bij haar ouders in hun ogen, maar begrijpt ze waarom ze zo bang zijn? Anderzijds is het ook spannend, alsof ze een avontuur beleeft, met geheimzinnige ontmoetingen en nieuwe ervaringen. Die spanning en opwinding voelen we niet in Links verfilming. Natuurlijk, er gebeurt van alles, zeker als de reis het gezin naar Parijs brengt en vader plots moeite heeft om werk te vinden. Hobbels in de weg worden zo veel mogelijk afgevlakt, zodat er gemakkelijk overheen gestapt kan worden en de film wat voortkabbelt. We kunnen ons voorstellen dat dit gedaan is om de film makkelijker te verteren te maken voor kinderen (kijkwijzer voor ‘Hitler heeft mijn roze konijn gestolen’ is zes jaar en ouder), maar de boeken van Kerr draaien niet om de hete brij heen en die boeken vinden, ook bij de jeugd wereldwijd, gretig aftrek (al zijn de lezers natuurlijk een stuk ouder dan zes jaar).

‘Hitler heeft mijn roze konijn gestolen’ ziet er fantastisch uit, met heldere kleuren en weelderige sets en aankleding. Misschien oogt het allemaal wel iets té zonnig – zeker het gedeelte dat zich in het fotogenieke Zwitserland afspeelt – en speelt dat ook mee in het feit dat de film niet aangrijpend genoeg aandoet. Gelukkig zijn de vier hoofdrolspelers uitstekend op dreef en is het dankzij hen dat de film toch gaat leven, vooral in de kleine alledaagse dingen zoals het gestuntel met een taal die je niet goed spreekt. Maar vervolgens vliegt Link dan toch weer uit de bocht, bijvoorbeeld bij het schetsen van oprukkend antisemitisme, daarbij in het zadel geholpen door de te duidelijk aanwezige muziek die onze emoties wat al te nadrukkelijk probeert te bespelen. ‘Hitler heeft mijn roze konijn gestolen’ kent plussen en minnen en is lang niet zo meeslepend als Judith Kerrs gelijknamige boek, maar dankzij de verzorgde aankleding en de overtuigende acteurs is deze boekverfilming best de moeite waard. Een heel veilige keuze om je kinderen meer over de Tweede Wereldoorlog te leren.

Patricia Smagge

Waardering: 3

Bioscooprelease: 21 april 2022