Homeland (2010)

Regie: George Sluizer | 76 minuten | documentaire

Het had niet veel gescheeld of George Sluizer was er niet meer geweest. Bij de regisseur van onder meer ‘Spoorloos’ (1988) en de Amerikaanse remake daarvan, ‘The Vanishing’ (1993), knapte in 2009 een slagader, waardoor hij op het randje van de afgrond balanceerde en enige tijd zelfs klinisch dood was. Wonder boven wonder krabbelde de filmmaker weer uit het dal en zijn herstel verloopt voorspoedig. Hij is zelfs weer films aan het maken, met meer passie en gedrevenheid dan ooit tevoren, want hij beseft zelf dat het zomaar zijn laatste zou kunnen zijn. De documentaire ‘Homeland’ (2010) is een zeer persoonlijk project voor Sluizer, die zich al jaren sterk maakt voor de Palestijnse zaak. In de jaren zeventig en tachtig bezocht hij tot drie keer toe met zijn cameraman twee Palestijnse families in het vluchtelingenkamp Baj el-Barajneh in Beiroet, met wie hij een emotionele band kreeg. Aanvankelijk wilde hij deze mensen, die strijd moeten leveren om te kunnen zijn wie ze zijn, een gezicht geven. In dit slotstuk van zijn vierluik zijn zij echter naar de achtergrond verdreven en draait het vooral om Sluizers eigen woede jegens Israël. Woede die absoluut uit het hart komt, maar die weinig genuanceerd wordt en in een context geplaatst wordt waar je je vraagtekens bij kunt zetten.

‘Homeland’ begint als een portret van de familie Hammad, bij wie Sluizer als sinds de vroege jaren zeventig over de vloer komt. Een weerzien met oude bekenden dus, wat vooral bij de heer des huizes, de 92-jarige vader Hammad, tot emoties leidt, dolblij als hij is dat Sluizer hen niet vergeten is. Vader Hammad legde ooit met Yasser Arafat de wapens neer, maar zal in ballingschap begraven worden want Palestijnse vluchtelingen mogen niet terugkeren naar het land van herkomst om daar te sterven. Één voor één komen ook de kinderen Hammad aan de beurt. Één van hen is overleden bij een aanslag (nota bene gepleegd door radicale Palestijnen), anderen maken zich ook nu nog sterk voor de Palestijnse zaak. Maar het beeld voor de toekomst is inmiddels bijgesteld. Zo strijdvaardig en hoopvol als ze in de jaren zeventig en tachtig waren, zijn ze niet meer. Sluizer neemt heel duidelijk een standpunt op de voorgrond in, tussen de familieleden. Hij strompelt door straatjes op zoek naar herinneringen of laat zich door een van de zoons voortduwen in een rolstoel. Tot zo ver is ‘Homeland’ vooral een reünie tussen oude bekenden, een liefdesverhaal met een politieke rand.

Maar na verloop van tijd neemt Sluizer afstand van de familie Hammad en schuift hij zijn eigen gevoelens van wrok jegens de Israëliers naar voren. We zien hoe de huizen van Palestijnen worden ingenomen door militante Israëliers en hoe oude nederzettingen gesloopt worden. De Israeliers die aan het woord komen zijn zonder uitzondering hooghartig. Het beeld dat geschetst wordt is dan ook weinig genuanceerd. Dat wordt nog versterkt door een reeks gepeperde uitspraken die door invloedrijke Israëlische staatslieden als Golda Meir, David Ben Gurion en Moshe Dayan gedaan zouden zijn en die door Sluizer de ether in worden gesleurd om zijn boodschap kracht bij te zetten. Over de herkomst van deze uitspraken – die geweld jegens de Palestijnen goedpraten of er zelfs toe aansporen – wordt met geen woord gerept, wat ze niet allemaal even geloofwaardig maakt. Als klap op de vuurpijl voert Sluizer dan nog een fictief gesprek met de in coma liggende Ariel Sharon, die hij fijntjes meedeelt dat het misschien beter was geweest als hij in de Tweede Wereldoorlog zou zijn omgekomen, net als een groot deel van Sluizers eigen familie.

‘Homeland’ is een controversiele documentaire geworden, die ongetwijfeld met de beste bedoelingen gemaakt is. Maar de regisseur slaat simpelweg door in zijn liefde voor het Palestijnse volk. George Sluizer lijkt zo blind begaan met de Palestijnen, dat hij de geloofwaardigheid een beetje uit het oog verliest en een bijzonder zwart-wit beeld schetst van de situatie. Alle Palestijnen zijn goed, alle Israëliers zijn slecht – daar komt het een beetje op neer. Israël heeft nooit de intentie gehad om tot een vreedzame oplossing te komen en die arme Palestijnen te helpen, zo stelt Sluizer. De werkelijkheid ligt uiteraard heel wat complexer. Het is goed dat er aandacht blijft voor de situatie van de Palestijnen, maar met deze veel te persoonlijke benadering van Sluizer – die zijn eigen wrok voor die van de Palestijnen stelt – schiet men in het Midden-Oosten natuurlijk maar weinig op.

Patricia Smagge

Waardering: 2

Bioscooprelease: 6 januari 2011
DVD-release: 1 februari 2019 (exclusief bij de Volkskrant)
DVD-release: 23 april 2019