Homo sapiens (2016)

Regie: Nikolaus Geyrhalter | 94 minuten | documentaire

Een goed concept is het halve werk. Soms dan toch. Het concept voor ‘Homo Sapiens’ van Oostenrijker Nikolaus Geyrhalter mag je op zijn minst opvallend noemen. In deze documentaire zien we ooit door mensen bevolkte locaties die aan hun lot zijn overgelaten. In tableaus van ieder zo’n halve minuut zien we vervallen winkelcentra, lege kantoorgebouwen, overgroeide spoorlijnen, onttakelde fabrieken en nog veel meer. De reis naar deze naargeestige plekken voert ons door de hele wereld. Waar we precies zijn zien we aan uithangborden en architectuur.

Het jammere van ‘Homo Sapiens’ is dat we ons niet goed raad weten met de diepere betekenis. We zien dat de natuur en de elementen vrij spel hebben in de vervallen gebouwen, maar wat moeten we er mee? Wat we zien is niet het beeld van een post-apocalyptische wereld, want in een dergelijke wereld zijn er geen mensen meer die deze beelden kunnen zien en er betekenis aan kunnen geven. Wat we wel zien zijn hypergestileerde beelden van verval, van verlatenheid en van het fascinerende huwelijk dat natuur en cultuur hier sluiten.

De schoonheid van de beelden zit hem in de strenge kaders en arty composities. Symmetrisch waar het kan, met oog voor detail en kleur. Geyrhalter filmde steeds onder de meest gunstige weersomstandigheden. Zo zien we choreografieën van achtergelaten materialen die dansen in de harde wind. Ook zien we een verlaten sporthal onder een dikke laag sneeuw en een ondergronds autokerkhof waar de zon voor een prachtige lichtinval zorgt.

Ook over de geluidsband is goed nagedacht. Onnatuurlijk harde regen- en windgeluiden zorgen ervoor dat we begrijpen dat de mens dan wel is weggetrokken, maar het leven nog altijd zijn gang gaat. En horen we dat niet aan de elementen, dan wel aan de vogels en ander gedierte dat de geluidsband bevolken.

Het resulteert in een film die vooral estheten zal aanspreken. Hoewel het resultaat inhoudelijk minder spannend is dan het concept belooft, worden we getrakteerd op anderhalf uur filmisch genot. Minder een film over de vernietigingsdrang van homo sapiens, dan over de artistieke keuzes van een regisseur. Zolang die keuzes prachtige beelden opleveren en je er nog helemaal zen van wordt ook, hoor je ons niet klagen.

Henny Wouters

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 27 juli 2017 (in het kader van Previously Unreleased)