Hope – Håp (2019)

Regie: Maria Sødahl | 126 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Andrea Bræin Hovig, Stellan Skarsgård, Johannes Joner, Gjertrud L. Jynge, Alexander Mørk Eidem, Elli Rhiannon Müller Osbourne, Daniel Storm Forthun Sandbye, Alfred Vatne, Einar Økland, Kristin Voss Hestvold, Dina Enoksen Elvehaug, Dina Enoksen Elvehaug

De Noorse filmmaakster Maria Sødahl had net met veel succes haar debuutfilm ‘Limbo’ (2010) uitgebracht, toen er bij haar een hersentumor werd ontdekt. Terwijl ze van artsen te horen krijgt dat ze waarschijnlijk niet lang meer te leven heeft en lamgeslagen de medische molen ingaat, trekt er een achtbaan aan heftige emoties aan haar voorbij, al dat niet aangedreven door de medicijnen die ze moet slikken. Kunnen ze echt niks meer voor haar doen? Maar hoe zit het dan met haar ambities, wensen en dromen? En hoe vertel je het je familie dat je binnenkort zal komen te overlijden? Wat zeg je tegen je kinderen? Kijk je in zo’n periode terug op je leven en tot welke conclusies kom je dan? Zet de bewustwording van je sterfelijkheid je relatie in een nieuw daglicht? Dat Sødahl tien jaar later met haar tweede speelfilm ‘Hope’ (2020) komt, verklapt al dat haar verhaal een goed einde kreeg. De film is gebaseerd op ware gebeurtenissen, lezen we als de film begint. Dat het in feite een autobiografie is, staat er niet letterlijk. Maar iedereen die zich ook maar enigszins verdiept heeft in de Noorse filmmaakster, zal direct die conclusie kunnen trekken. Wellicht is Sødahl terughoudend om te benadrukken dat het haar eigen verhaal is, omdat ze daarmee in feite een belangrijke spoiler lijkt weg te geven. Echter, de vraag of de hoofdpersoon haar ziekte weet te verslaan is ondergeschikt aan de emotionele achtbaan waar ze doorheen gaat en de nieuwe inzichten die ze daardoor krijgt.

Veertiger Anja (Andrea Bræin Hovig, die we eerder zagen in ‘An Affair’ uit 2018 en ‘The Birdcatcher’ uit 2019) leidt een succesvol dansgezelschap en heeft een relatie met de veel oudere theaterregisseur Tomas (Stellan Skarsgård), met wie ze drie kinderen heeft. Tomas heeft ook nog drie oudere kinderen uit een eerder huwelijk, die ook regelmatig komen aanwaaien in het ouderlijk huis. Nadat ze een geslaagde internationale tournee heeft afgerond, keert Anja vermoeid terug naar huis om met haar gezin de feestdagen te vieren. Eenmaal thuis wordt ze meteen weer geconfronteerd met de onhebbelijkheden van haar man, die veel te hard werkt en tijdens haar afwezigheid de oudere kinderen heeft ingeschakeld om te zorgen voor de kleinsten. Frustraties alom, en dan heeft ze ook nog een vreselijke hoofdpijn, al laat ze niets merken. De volgende dag stuurt de huisarts haar meteen door naar het ziekenhuis; gezien Anja’s voorgeschiedenis (ze is nog niet zo lang geleden ‘schoon’ verklaard, nadat er longkanker bij haar werd vastgesteld) worden de klachten zeer serieus genomen. En dat is maar goed ook, want in het ziekenhuis wordt een grote tumor in Anja’s hoofd ontdekt, omgeven door een bult vocht. Een uitzaaiing van de longkanker die ze dacht te hebben overwonnen. Ze krijgt direct medicijnen mee en er wordt een pad uitgestippeld van onderzoeken, om te zien of de tumor operabel is. Maar de artsen geven haar weinig hoop op een goede afloop. Terwijl dat nieuws nog moet bezinken, worstelt Anja met de vraag hoe ze het de kinderen moet vertellen. Alleen Tomas is op de hoogte; de toch al moeizame verhouding tussen de twee levensgezellen komt nog meer onder druk te staan door Anja’s ziekte. Intussen houden ze de schone schijn op naar de kinderen, die volop in voorbereiding zijn op de rap naderende kerstdagen.

‘Hope’ speelt zich af in de dagen rond Kerstmis en oud en nieuw, een periode van een dag of tien waarin een gezin compleet op z’n kop komt te staan. Een tijd die in het teken zou moeten staan van gezellig samen zijn en genieten van lekker eten, drinken en elkaars gezelschap. Het nieuws van Anja’s ziekte is lange tijd de spreekwoordelijke olifant in de kamer; terwijl de kinderen met opa de kerstboom optuigen, gaan Anja en Tomas naar het ziekenhuis voor onderzoeken en uitslagen. Sødahl castte zo veel mogelijk echte dokters en ziekenhuismedewerkers, wat de film realistisch, authentiek en naturel maakt. Ziekte, kanker, geconfronteerd worden met je sterfelijkheid; het zijn niet bepaald luchtige thema’s. Desondanks is ‘Hope’ geen zware of zwaarmoedige film geworden, omdat Sødahl zich focust op de dynamiek van de relatie tussen Anja en Tomas, in plaats van op het ziekteproces. “Heftige gebeurtenissen als ziekte en overlijden dwingen je altijd om je leven te herzien”, aldus de regisseur. Ergernissen onderling zijn er genoeg: hij heeft een affaire gehad, zij benijdt hem om zijn succesvolle carrière; hij werkt veel te veel, zij is vaak opvliegend en koppig; hij stelt zich onverschillig op, zij is vooral passief-agressief. En dan is er nog de frustratie dat hij haar in al die jaren nooit ten huwelijk gevraagd heeft en dat dan uitgerekend nu, als ze wel wat anders aan haar hoofd heeft, wél doet. De medicijnen, die serieuze invloed hebben op Anja’s stemming, maken het er niet gemakkelijker op. Sødahl, die samenleeft met regisseur Hans Petter Moland (‘Cold Pursuit’, 2019), putte uit haar eigen ervaringen, wat de strubbelingen tussen Anja en Tomas puur, echt en oprecht maakt. Sentimenteel wordt het nooit en de zaken worden ook nergens aangedikt, dankzij de Noorse nuchterheid die hier aan de dag wordt gelegd.

Bovendien kan Sødahl vertrouwen op haar twee ijzersterke hoofdrolspelers Bræin Hovig en de ervaren Skarsgård, die maar weinig nodig heeft om zijn personage in de verf te zetten. Beide acteurs floreren op de momenten dat het wringt en schroeit tussen hun personages, maar zijn even overtuigend in scènes waarin er amper een woord gezegd wordt. Dit zijn mensen van vlees en bloed voor wie je, ondanks hun onhebbelijkheden, het beste hoopt. In een tijd waarin ze tussen hoop en vrees balanceren, hoop je voor hen op een tweede kans om elkaar opnieuw te ontdekken, te waarderen en lief te hebben. Ook al roept Anja op een dieptepunt en zwaar beïnvloed door de medicatie, dat ze Tomas al veel eerder had moeten verlaten, maar ’te moe’ was. ‘Hope’ laat zien dat er vaak iets heftigs moet gebeuren, voor je gaat inzien wat een relatie waard is. Op papier wellicht een cliché, maar in de handen van Maria Sødahl een verrassend nuchtere, hier en daar confronterend oprechte maar vooral ontroerende kijk op hoe twee mensen die elkaar liefhebben, maar uit elkaar zijn gegroeid omdat ze hun liefde geen aandacht meer hebben gegeven, weer opnieuw tot elkaar veroordeeld worden.

Patricia Smagge

Waardering: 4

Bioscooprelease: 29 oktober 2020