I’m So Sorry (2021)

Regie: Zhao Liang | 96 minuten | documentaire

Het is tekenend voor de wereld waarin we nu leven dat er op de 74ste editie van het Cannes Film Festival (2021) een speciale selectie films getoond werden die films die de urgentie van de klimaatproblematiek erkennen. ‘I’m So Sorry’ was één van de films die in deze sectie speelde. De poëtische documentaire van de Chinese regisseur Zhao Liang gaat over de verschrikkelijke effecten van nucleaire rampen die al plaats hebben gevonden, maar toont ons ook plaatsen waar de dreiging nog altijd actueel is: Tsjernobyl, Fukushima en Kazachstan, maar ook dichterbij: Duitsland en Finland.

Door de economische ontwikkeling raken fossiele brandstoffen op en daarom lijkt kernenergie een mooie, schone oplossing. Lijkt, want voor het radioactieve afval dat overblijft bij de productie is geen oplossing; het is levensgevaarlijk en ter vergelijking: je ziet op social media wel eens verbaasde of verontwaardigde reacties op een foto van een snoep-of chipszak dat decennia geleden in de natuur is gedumpt: radioactief afval blijft tienduizenden jaren straling afgeven. Zolang daar geen oplossing voor is, is het gewoonweg geen alternatief. Daarnaast zijn de gevolgen van een ongeluk bij een kerncentrale rampzalig, voor mens en natuur. ‘I’m So Sorry’ is een beschouwing en betoog ineen. Met deze documentaire krijgen wij en toekomstige generaties letterlijk een verontschuldiging, sorry voor de hebzucht, die van onze grootouders, ouders, onszelf en onze kinderen. Tegelijkertijd houdt het de zelfbewuste kijker een spiegel voor: want heb je echt dat t-shirt nodig dat je op internet besteld hebt? En hoe weloverwogen is jouw keuze voor ingrediënten voor je avondmaaltijd?

Massaal consuminderen gaat er niet van komen, maar ‘I’m So Sorry’ toont wel in hartverscheurende beelden wat het effect daarvan is. Waarschuwing: daar kun je behoorlijk van in een dip raken. De eenzame ouderen, alleen achtergebleven of teruggekeerd in besmet gebied: wat rest hen nog dan verdriet, gepieker, zwijgzaamheid en uiteindelijk de dood? Het bezoek aan een Oekraïens weeshuis, waar kinderen met een zware lichamelijke en geestelijke beperking wonen, zal niemand koud laten. En bij de beelden van een moeder, die liefdevol haar zwaar gehandicapte dochter verzorgt, denk je alleen maar wanhopig ‘Waarom?’

De mens is echter niet altijd onderwerp in ‘I’m So Sorry’, want er zijn ook talloze verstilde opnamen van natuur en verlaten gebouwen. Je gelooft bijna niet dat de filmmaker of cameraman daar ter plekke is, zo unheimisch doet het aan. Wat dat dreigende gevoel verhoogt is het continue getik van de Geigerteller, een stralingsdetector. Daarnaast maakt Zhao Liang gebruik van een no-speler, een gemaskerd persoon die temidden van de desolate landschappen als ware hij de redder van Scrooge – een geest uit het verleden, heden en de toekomst – op poëtische wijze de kijker tegelijkertijd waarschuwt en veroordeelt. ‘I’m So Sorry’ is geen makkelijke of verhelderende documentaire, want de structuur is soms warrig en je krijgt niet altijd achtergrondinformatie. Maar wanneer je de beelden voor zich laat spreken, is dit wel een indrukwekkende film, weliswaar met een nare, mistroostige boodschap, die je aan de andere kant ook niet zal verrassen.

Monica Meijer

Waardering: 3

Speciale vertoning: IDFA 2021
Bioscooprelease: 24 maart 2022