Interview Caroline Strubbe (‘Lost Persons Area’)

Amsterdam, Eye Film Instituut, maandag 3 mei 2010

‘Lost Persons Area’ is de eerste langspeelfilm van de Vlaamse regisseur Caroline Strubbe, die met haar twee korte films, ‘Melanomen’ (1992) en ‘Taxi Dancer’ (1996) veel erkenning kreeg, zowel in eigen land, als internationaal. Vijf jaar lang schreef ze maar liefst aan het project. “De film is heel organisch gegroeid,” vertelt Caroline in een persoonlijk gesprek met ons.

De regisseur/schrijver heeft ideeën te over. “Soms zou je willen dat je een USB stick kunt inplanten, zodat je de input die je gedurende de dag krijgt makkelijk kunt bewaren,” lacht ze. Het aanbrengen van structuur in de ideeën is iets waar Caroline veel moeite mee heeft. Ze vergelijkt het schrijfproces met het maken van een fotoalbum van een doos vol foto’s. Alle herinneringen, beelden en dialogen stop ik in een doos en op een gegeven moment, als die te vol is, dan moet het er uit. Ik moet het dan eerst een plaats geven, alsof je foto’s inplakt, alvorens ik verder kan gaan.” Dit heeft tot gevolg dat Caroline niet het gevoel heeft een regisseur te zijn. “Ik draai alleen als de doos te vol zit, als ik iets kwijt moet. Ik ben regisseur af als ik niets kwijt moet.”

Scenario versie 27a
Omdat Caroline zoveel ideeën had, telde het script voor de opnamen begonnen maar liefst 370 pagina’s. “Ik had alles in detail uitgeschreven, was al bij versie 27a,” lacht ze. Omdat dat te veel bleek, gooide ze alles door elkaar, maar werkte met flashbacks en flashforwards om het verhaal toch maar kwijt te kunnen. “Twee weken voor we gingen draaien, kwam ik er achter dat dit niet was wat ik wilde. Ik heb toen besloten alleen maar het eerste deel te draaien.” Op deze wijze wist Caroline de lineaire structuur van haar verhaal te bewaren en kon ze het verhaal in een langzaam ritme vertellen. De overige twee delen van het verhaal worden elk een film.

Afwisseling
Omdat het werken aan ‘Lost Persons Area’ zo zwaar was, heeft Caroline tussendoor – in drie maanden tijd – het scenario voor een tragikomedie geschreven. “Ik wilde uit de melancholie weg en dit bood mij die kans.” Ondanks het feit dat Caroline positieve reacties kreeg op de komedie, durft ze het nog niet aan om het te verfilmen. Wel heeft ze al precies voor ogen hoe de film zal worden. “Je kunt het een beetje vergelijken met ‘Minnie and Moskowitz’ van John Cassavetes. Het acteurspel blijft belangrijk en ik zal de camera, net als in ‘Lost Persons Area’ in functie stellen van de acteurs.”

Piloot
‘Lost Persons Area’ is in Rotterdam opgenomen. “Ik draaide er twintig jaar geleden al een kortfilm en ik voelde me er supergoed, ondanks het feit dat mensen uit mijn ploeg riepen dat ze er weg wilden.” Het heeft ongetwijfeld te maken met Caroline’s jeugd. “Mijn vader was piloot, dus als kind bevond ik mij vaak in kantines en op landingsbanen. Door het filmen kwamen al die herinneringen terug.”

Intuïtief
Het filmen van ‘Lost Persons Area’ ging niet zonder slag of stoot. Zo had de filmmaakster grote moeite om een team bij elkaar te krijgen dat op haar voorwaarden in wilde gaan. “We filmden zonder repeteren. Zonder kunstlicht. Zonder dat de cameraman wist wat de bewegingen van de acteurs waren, zodat ze vaak net te laat waren met het op film vastleggen er van. Met een superdure camera op de schouder draaiden we in cinemascope, in een Rolls Royce in de modder. Veel assistenten wilden het niet doen, pas de zesde cameraman (Nicolas Karakatsanis, red.) was enthousiast,” vertelt Caroline. De Vlaamse regisseur weigerde ook referenties te gebruiken. “Op veel sets laten ze stukjes zien van andere films, om de sfeer van bijvoorbeeld een Tarantino na te bootsen. Dat wilde ik niet. De stijl van ‘Lost Persons Area’ wordt volledig bepaald vanuit de mise-en-scene.” Daarnaast liet Caroline de acteurs volledig vrij, omdat zij helemaal doordrongen waren van het personage dat zij speelden. Caroline: “We kenden elkaar al ruim een jaar.” ‘Lost Persons Area’ is dus erg intuïtief gemaakt. Omdat de film in chronologische volgorde gedraaid werd, was het vaak noodzakelijk om na de draaidag het storyboard wat aan te passen. “Dan hadden we een scène niet meer nodig, omdat we dat we de indruk hadden dat al eerder verteld te hebben,” aldus Caroline.

Machtspel op de set
In zekere zin lijkt Caroline’s werkwijze op die van de Kazachstaanse filmmaker Sergey Dvortsevoy (‘Tulpan’). Caroline beaamt dat, al staat ‘Tulpan’ nog op haar to see lijstje. Net als Dvortsevoy heeft zij moeite om haar crew bij elkaar te houden. “Het scenario is alleen een instrument om mee te communiceren. Om het levendig te houden moet je creatief zijn, en het hangt er van af of je dat kunt als er 35 man om je heen staat. Het is een soort machtspel.” Caroline noemt de gebroeders Dardenne als voorbeeld, die er een boek over geschreven hebben. “Het is of je gegijzeld wordt door de ploeg. Er ontstaat een soort hiërarchie, zij weten dat je niet zonder hen kunt.” Toch is het Caroline gelukt. “Je moet gewoon niet proberen populair te zijn, anders loopt het mis.”

Leerproces
Caroline heeft wel geleerd van het maken van deze film. “Het durven loslaten is een proces op zich. Ik heb echter altijd alle disciplines apart gedaan en heb daardoor veel te lang alleen maar geschreven. Terwijl ik nu juist door de acteurs en de locaties geïnspireerd wordt. Het is heel fijn dat mijn eigen proces eigenlijk het onderwerp van de film is. De personages moeten leren om los te laten en dat is wat ik ook geleerd heb.” Toch heeft Caroline geen spijt van het feit dat ze vijf jaar lang gewerkt heeft aan het scenario. “Je kunt pas improviseren als je je noten kent. Dankzij die vijf jaar wist ik heel duidelijk wat ik wilde en daar kon niemand verandering in brengen. Alleen ikzelf kon het verbeteren.”

Label
Nog even inhakend op die referenties vragen we haar wat ze vindt van het feit dat ze vergeleken wordt met andere filmmakers, zoals bijvoorbeeld Antonioni en Wim Wenders, zoals in de filmbeschrijving van ‘Lost Persons Area’ staat op de website van Eye Film. “Ik vind het eigenlijk wel spijtig dat het er bij staat, hoewel het wel filmmakers zijn die mij hebben geïnspireerd, en wiens films ik zag op het moment dat cinema cruciaal werd in mijn leven. Liever heb ik echter dat er geen label geplakt wordt.” Caroline geeft wel toe dat de onderwerpen in haar films overeenkomen met die van Antonioni, zoals het zoeken naar je identiteit. “Maar hij had vel meer controle over zijn shots dan ik,” voegt ze toe.

Het is grappig dat ze met Wim Wenders vergeleken wordt, vindt ze. “Als er in Rotterdam nu slecht weer was geweest op het moment dat we daar draaiden, dan was de link met ‘Paris, Texas’ er niet geweest. Het komt door zo iets kleins dat mijn werk naast het zijne gelegd wordt.” Maar ook hier geeft Caroline toe dat er wel degelijk linken zijn, zoals de vrijheid die de film uitademt en de mensen die onderweg zijn. “Ik heb het karakter Szabolcs heel vroeger geschreven voor Bruno Ganz. Zijn personage doet ook wel denken aan de jaren zeventig, dankzij zijn snor.”

‘Lost Persons Area’ heeft een positief einde, aldus de filmmaakster. “Het is eigenlijk fascinerend. De film vertelt heel veel over de kijker, want wat zij tegen mij zeggen als ze de film gezien hebben, vertelt heel veel over henzelf. Iedereen ziet het einde van de film anders.”

Lodi Meijer