Iron Ladies of Liberia (2008)

Regie: Daniel Junge, Siatta Scott Johnson | 53 minuten | documentaire

Na veertien jaar burgeroorlog is het in Liberia tijd voor een grote wederopbouw. De Liberianen zijn het beu onder het juk van machtbeluste mannen te moeten leven, voor zover je van leven kunt spreken, want de afgelopen jaren was het niet meer dan overleven, met al dat geweld, de corruptie en de honger. Het mag dan ook duidelijk zijn dat het in Liberia een grote puinhoop is. Men is ook bang dat het geweld terugkeert en zolang er geen economische en sociale stabiliteit is, blijft deze angst ook reëel.

Er is nu echter iets wezenlijk anders. Dit hebben vróuwen het heft maar eens in handen genomen. Het volk hapte in de stembus massaal toe, wat ertoe leidde dat Ellen Johnson-Sirleaf de verlaten troon kon bestijgen. Troon, omdat van een echte democratie in Liberia nog geen sprake is. Zoals het verse hoofd van politie (een van de andere Iron Ladies) het verwoordt: “als je de Liberianen nu écht vrij laat zou je willen dat je het woord democratie nooit had gebruikt.” Ze vraagt zich dan ook hardop af of honderd procent democratie überhaupt mogelijk is in Afrika. Zo vlak na al die chaos blijkt bijvoorbeeld dat de zachte hand nodig is, maar de harde ook.

Voorlopig is Ellen Johnson-Sirleaf met haar gevolg namelijk bezig puin te ruimen. We volgen haar overal, thuis, op het werk, op straat, altijd aan het werk. En gelukkig zien we een vrouw die luistert, naar iedereen. Een vrouw die steun biedt, meedenkt en echt voor oplossingen gaat. ‘Grand Mama’ zoals ze haar ook noemen duikt zo een onrustige massa in, om de leiders eruit te pikken, om vervolgens met ze aan tafel de problemen te bespreken. En zo goed als zij naar hen luistert, ze is ook streng en slim en er wordt ook naar haar geluisterd. En illegale acties worden hard aangepakt!

Het is schrikbarend te zien onder wat voor omstandigheden dit volk moet leven. Een infrastructuur zoals wij die kennen is daar echter niet. Veertien jaar overlevingsstrategieën is veertien jaar chaos. Alles moet opnieuw geleerd worden lijkt het wel, ook bestuurlijk moet het wiel weer worden uitgevonden. Basisideeën over veiligheid, scholing en niet te vergeten voedselvoorzieningen, moeten opnieuw worden vormgegeven. Men moet elkaar weer leren te vertrouwen. Daar is nog een lange weg te gaan, die niet makkelijk is en zal zijn. De ene tegenslag volgt dan ook de andere op, om gek van te worden. Gelukkig zijn er ook meevallers, zoals dat moment waarop Amerika officieel de schuld van honderden miljoenen kwijtscheldt.

De documentaire baart in filmisch opzicht geen opzien, het zou een item van NOVA kunnen zijn (met alle respect overigens). Het schetst een boeiend en choquerend beeld van een wereld die wij ons haast niet kunnen voorstellen, waarin de normen van de middeleeuwen gelden en men er maar mondjesmaat in slaagt het land deze eeuw in te trekken. Mannen hebben hier gefaald en vrouwen moeten de redders blijken. Maar zoals we allen weten: macht maakt corrupt en dat geldt voor vrouwen evenveel als voor mannen, dus het blijft oppassen geblazen. Maar wie weet slagen deze vrouwen er in dát duiveltje nou eens in het doosje te houden. En als dat werkelijk lukt dan zou Liberia wel eens een inspirerend voorbeeld kunnen worden voor heel Afrika en misschien wel voor de hele wereld.

Arjen Dijkstra