J’accuse (2019)
Regie: Roman Polanski | 132 minuten | drama, geschiedenis | Acteurs: Jean Dujardin, Louis Garrel, Emmanuelle Seigner, Grégory Gadebois, Hervé Pierre, Wladimir Yordanoff, Didier Sandre, Melvil Poupaud, Eric Ruf, Mathieu Amalric, Laurent Stocker, Vincent Perez, Michel Vuillermoz, Vincent Grass, Denis Podalydès, Damien Bonnard
Een nieuwe Polanski doet altijd stof opwaaien in de filmwereld, maar historisch drama: daar zagen we de grote kleine man sinds ‘Tess’ (1979) niet meer mee in de weer. Historisch drama vergt een specifiek soort beeldtaal, met een panoramisch perspectief – geen vernauwende psychologie die de kijker de verbeeldingswereld van de maker intrekt. Juist dat laatste trekt ons doorgaans in de films van Polanski, net als Verhoeven begiftigd met een januskop op het gebied van de menselijke drijfveren.
Niks mis mee, de goede voorbeelden zijn legio. Het goed gecaste ‘J’accuse’ gaat over de zaak Dreyfus, en dat is niet de hoofdcommissaris uit de Pink Panther-reeks, maar een Franse officier van Joodse afkomst die aan het eind van de 19-de eeuw beschuldigd werd van spionage voor Duitsland. Ziedaar de parallellen met Polanski zelf: Frans staatsburger van Joodse afkomst beschuldigd van seksueel misbruik. Natuurlijk doet levenspartner Emmanuele Seigner (‘Frantic’) ook mee.
Niet dat we iets willen suggereren, de relatie van film met de dagelijkse werkelijkheid doet ons niets. ‘J’accuse’ begint als dialoog gedreven, klassiek historisch drama. De snorren zijn historisch verantwoord, het tempo lijkt zelfs van deze tijd. Ondergetekende dacht altijd dat alles toen trager ging, met paard en wagen maar ook in de menselijke omgang. Weten wij recensenten veel. Toch kan het produceren van degelijk historisch drama wel aan Polanski (86) worden overgelaten.
Zijn hand is subtiel zichtbaar: in de soberheid van de mise-en-scène en de dramatische sturing. De vals beschuldigde Alfred Dreyfus (Garrel), door de Franse staat postuum gerehabiliteerd, is niet het morele ankerpunt van de film: hoofdpersonage is Colonel Picquart (Dujardin). Die geleidt ons doorheen het drama, en legt de hypocrisie bloot van een situatie gelardeerd met vals bewijsmateriaal en antisemitisme. En het demasqué van de hypocrisie, dat is typisch Polanski. Geef die man een César.
Jan-Kees Verschuure
Waardering: 3
VOD-release: 16 april 2020 (Picl)