Jar City – Mýrin (2006)
Regie: Baltasar Kormákur | 94 minuten | drama, thriller, misdaad | Acteurs: Ingvar Eggert Sigurðsson, Ágústa Eva Erlendsdóttir, Björn Hlynur Haraldsson, Ólafía Hrönn Jónsdóttir, Atli Rafn Sigurðsson, Kristbjörg Kjeld, Þorsteinn Gunnarsson, Theódór Júlíusson, Þórunn Magnea Magnúsdóttir, Guðmunda Elíasdóttir, Walter Grímsson, Sveinn Olafur Gunnarsson, Magnús Ragnarsson, Rafnhildur Rósa Atladótir, Jón Sigurbjörnsson, Valdimar Örn Flygenring, Þór Tulinius, Ása Hlín Svavarsdóttir, Eyvindur Erlendsson, Elma Lísa Gunnarsdóttir, Erlendur Eiríksson, Kristinn Ágúst Friðfinnsson, Kári Stefánsson, Þórhallur Gunnarsson, Sigurður Már Ólafsson, Hjalti Gunnarsson, Jón Viðar Arnþórsson, Guðrún Birna Gísladóttir, Bjarni Geir Patric Alfreðsson, Katrín Óskarsson, Rósa Olafsdóttir, Osk Gudmundóottir, Thorarinn Oskar Thorarinsson, Úlfur Ísfeld Rögnvaldsson, Sólon Ísfeld Rögnvaldsson, Sverrir Einarsson, Bryndís Valbjarnardóttir, Valgerður Backman, Guðlaug Hermannsdóttir, Lalli Johns
IJsland. Hoeveel weten wij ‘vastelanders’ eigenlijk van het ten noordwesten van de Britse eilanden gelegen Scandinavisch eiland? Het is het land van de natuurlijke geisers en het thuisland van popster Björk. Maar veel mensen weten waarschijnlijk niet dat ‘gekookte schapenkop’ er een lokale delicatesse is, èn dat het IJslandse woord nauðgun (uitspraak: neuken), verkrachting betekent. Naast deze grappige weetjes gunt regisseur Baltasar Kormákur ons met ‘Jar City’een kijkje in het moderne IJsland. Hij laat verhaal, beeld, thematiek en muziek samensmelten tot meer dan een intrigerende en sfeervolle misdaadthriller.
Het hoofdverhaal van ‘Jar City’, over de zoektocht van de politie naar een moordenaar, blijkt al snel raakvlakken te hebben met meerdere subverhalen. Ook maken we kennis met de levens van de politiemedewerkers, in het bijzonder met hoofdrechercheur Erlendur, gespeeld door Ingvar Eggert Sigurðsson. De thema’s die ‘Jar City’ aansnijdt gaan dieper dan ze op het eerste oog lijken te doen. Zo voert de film een interne strijd tussen de antagonisten lust en liefde. Ook tussen het oude, plattelandse en het moderne IJsland is een duidelijke spanning voelbaar. Als laatste en vreemdste zal de oplettende kijker opmerken dat symbolen van de dood vaak samen in beeld worden gebracht met voedsel.
De kleine plotten die het grote verhaal horen te ondersteunen, dragen ook bij aan de uitdieping van de thematiek. Waar de politiezaak de recherche naar meervoudige en gecompliceerde verkrachtingszaken leidt, kampt Erlendur in zijn privé-leven ook nog eens met zijn hoererende en drugsverslaafde dochter Eva. Ontroerend is het om te zien hoe de onvoorwaardelijke liefde van de vader ervoor zorgt zijn dochter telkens uit de problemen te halen. Het is deze soort liefde die in ‘Jar City’ de strijd aangaat met lust, porno, decadentie en al het andere verval dat de degressie van de maatschappij met zich meebrengt.
Dit laatste is exact wat de ‘dood-en-voedsel-shots’ proberen te benadrukken. Zij beelden de behoefte uit van de maatschappij om zichzelf te ‘consumeren’, vernietigen. Ondanks de bittere ondertoon van dit gegeven zijn er ook lichtere en herkenbaardere thema’s. Erlendurs assistent Óli (een uitstekende rol van Björn Hlynur Haraldsson) is jong en vrijwel in alles het tegenovergestelde van zijn meerdere. Voor de niet-IJslandse kijkers is Óli de bemiddelaar tussen hen en de film. De jonge rechercheur is niet gesteld op het platteland en de moerassen, waar de meeste onderzoeken plaatsvinden en voelt zich meer thuis in de grote stad. Hij voelt zich ook niet echt IJslands. Óli kijkt bijvoorbeeld vies weg wanneer Erlendur in een cafetaria schapenkop bestelt en neemt zelf liever een café latte. Naast de bovengenoemde clichés over IJsland zullen velen wellicht ook denken dat men er niets weet over moderne cinema. Zowel het acteerwerk als de regie bewijzen het tegenovergestelde. De cast van ‘Jar City’ is ongekend goed en niet alleen Sigurðsson en Haraldsson, maar ook Atli Rafn Sigurðsson (verdachte), Ólafía Hrönn Jónsdóttir (politieagente) en niet te vergeten Theódór Júlíusson als gekke crimineel, dragen de film tot een climax. Het is alles behalve onterecht dat ‘Jar City’ al zes prijzen in de wacht sleepte, waaronder een Edda Award voor ‘Beste Muziek’. De hele film door zwelt er namelijk op gezette momenten een laag mannenkoor aan dat de melancholie nog meer versterkt.
Het valt slechts te betreuren dat weinig mensen uit zichzelf een Europese arthousefilm zullen bekijken. ‘Jar City’ kent namelijk geen zwakke momenten en kan een ‘meesterwerk’ genoemd worden. Kormákur schotelt ons een rauwe, realistische en sfeervolle film voor, Hollywood-poespas is ver te zoeken. De IJslandse kou zal door het beeld bijna letterlijk te voelen zijn terwijl je je als kijker laat meeslepen door het verhaal. ‘Jar City’ heeft het karakter van zijn hoofdrolspeler Erlendur: van buiten kil en onpersoonlijk, maar van binnen is hij warmbloedig en liefdevol.
Redactie Cinemagazine
Waardering: 4.5
Bioscooprelease: 13 november 2008