L’uomo che verrà (2009)
Regie: Giorgio Diritti | 114 minuten | drama, oorlog, geschiedenis | Acteurs: Maya Sansa, Alba Rohrwacher, Eleonora Mazzoni, Claudio Casadio, Greta Zuccheri Montanari, Vito, Orfeo Orlando, Diego Pagotto, Bernardo Bolognesi, Stefano Croci, Zoello Gilli, Timo Jacobs, Francesco Modugno, Maria Grazia Naldi, Laura Pizzirani, Frank Schmalz, Tom Sommerlatte, Thaddäus Meilinger, Raffaele Zabban, Germano Maccioni, Caterina Basso
Kinderen als stille getuigen van de meest gruwelijke gebeurtenissen uit onze geschiedenis; Italiaanse filmmakers als Roberto Rossellini en de gebroeders Taviani toonden in het verleden al aan hoe effectief dat kan zijn. De met slechts één titel op zijn palmares relatief onervaren regisseur Giorgio Diriti treedt in hun voetsporen met ‘L’uomo que verrà’ (2009), internationaal uitgebracht onder de titel ‘The Man Who Will Come’. Het kind in kwestie is de achtjarige Martina (indrukwekkende rol van de jonge Greta Zuccheri Montanari), een meisje dat sinds de dood van haar kleine broertje niet meer gesproken heeft. Met haar grote, kleurrijke familie woont ze op het platteland ten zuiden van de stad Bologna.
Als de film begint is het december 1943, Italië staat steeds meer onder druk van de Duitse bezetter. De boerderij van Martina’s familie fungeert in eerste instantie nog als baken van veiligheid, waar mensen die op de vlucht zijn een (tijdelijk) onderdak vinden en waar de jonge Italiaanse strijders samenkomen om hun aanvalsplan te bespreken. ‘L’uomo que verrà’ begint met typische nostalgische Italiaanse familierituelen zoals we die ook kennen uit het werk van Ermanno Olmi, maar op de achtergrond laait de strijd op. Onze heldin Martina lijkt meer door te hebben dan de volwassenen om haar heen vermoeden, zo blijkt uit een opstel dat ze voor school schreef. Ze krijgt dan ook steeds meer mee van de strijd tussen de Duitse bezetters en de partisanen, omdat de oorlog steeds dichterbij komt voor de plattelandsbewoners. Zo ziet ze parachutisten landen en maakt ze van dichtbij mee hoe een soldaat gedwongen wordt zijn eigen graf te graven.
Omdat het meisje niet spreekt, zien we puur door haar te observeren wat dit met haar doet. Het maakt het er voor de jonge Greta Zuccheri Montanari niet gemakkelijker op om de rol te spelen, maar ze slaagt met vlag en wimpel. De sterkste scènes uit de film zijn de momenten waarop we met haar meekijken en -luisteren wat er gebeurt. Het is jammer dat de film tegen het einde, als de dorpelingen in het nauw gedwongen worden door de nazi’s, flink aan subtiliteit moet inleveren. Gelukkig behoudt Diriti zijn integriteit door bij de bloederigste scènes de camera weg te draaien. Aan de basis van de film ligt het waargebeurde verhaal van een van de gruwelijkste bladzijden uit de Italiaanse geschiedenis, de slachting van Marzabotto, waarbij bijna achthonderd doden vielen. Het was de ergste massamoord op burgers die tijdens de oorlog door de Waffen-SS in Italië is gepleegd en Diriti onderstreept dat nog eens in de manier waarop hij de gruwelijkheden in zijn film verwerkt heeft.
De symboliek in zijn film – Martina’s nieuwe broertje zou wel eens de man uit de titel kunnen zijn – en de belangrijke rol die de katholieke kerk speelde geven de film extra diepgang. Er zijn al veel films gemaakt over de Tweede Wereldoorlog, maar de slachting van de inwoners van het dorp Marzabotto is eigenlijk altijd onderbelicht geweest. Alleen al vanuit dat oogpunt is het goed dat ‘L’uomo que verrà’ gemaakt is. Dat dit dan ook nog eens een heel intrigerende film is geworden, met prima camerawerk en een fantastische jonge hoofdrolspeelster, is dan mooi meegenomen.
Patricia Smagge